Bản Dự thảo Hiến pháp 2013 của nhóm BVN đề xuất xây dựng nhà nước theo mô hình dân chủ tổng thống (presidential...

Bản Dự thảo Hiến pháp 2013 của nhóm BVN đề xuất xây dựng nhà nước theo mô hình dân chủ tổng thống (presidential democracy) với quốc hội có lưỡng viện. Mô hình này rất giống mô hình nhà nước của Mỹ hiện tại, không rõ tại sao các bác BVN lại lựa chọn như vậy.

Hình thức lưỡng viện (thượng và hạ viện) phổ biến ở những nước có thể chế liên bang (Mỹ, Úc, Đức...) và những nước quân chủ lập hiến (Anh, Thụy Điển). Thượng nghị sĩ được bầu, đề cử, hay chỉ định, thường không phụ thuộc vào dân số của một đơn vị bầu cử nào đó. Điều này nhằm tránh tình trạng những địa phương, sắc dân có dân số đông sẽ áp đảo hệ thống chính trị.

VN có cơ cấu dân số và địa lý khá đồng nhất nên có lẽ hình thức lưỡng viện không thật sự cần thiết. Chưa kể việc bản dự thảo qui định thượng nghĩ sĩ được phân bổ đồng đều về các tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương có thể sẽ có rắc rối sau này nếu có sự chia cắt, sáp nhập tỉnh hay nâng cấp thành phố lên cấp trung ương (khác với những nước có hệ thống liên bang hầu như không thể thay đổi cơ cấu tiểu bang).

Việc chọn hình thức dân chủ tổng thống thay vì dân chủ nghị viện (parliamentary democracy) cũng cần cân nhắc thêm. Quyền lực được tập trung vào tổng thống dễ dẫn đến độc tài (vd Putin), bất đồng giữa tổng thống và quốc hội có thể dẫn đến tình trạng các dự luật bị chậm trễ thông qua. Vai trò head of state càng ngày càng chỉ có tính hình thức (vd tổng thống Mỹ thực ra là prime minister với một số chức năng head of state hình thức), bởi vậy bầu cử trực tiếp head of state dần dần sẽ không cần thiết. Nhìn chung tôi nghiêng về phương án dân chủ nghị viện hơn (có thể tôi bị bias vì sống ở Úc, đất nước có hình thức chính trị này).

Một điểm có lẽ nhóm BVN cần xem xét và sửa đổi lại bản dự thảo, bất kể có thay đổi hình thái nhà nước hay không, là thời gian nhiệm kỳ của tổng thống và quốc hội nên trùng nhau để không phả tổ chức nhiều lần bầu cử. Dự thảo hiện tại có nhiệm kỳ tổng thống 5 năm, trong khi thượng nghị sĩ là 6 năm và hạ nghị sĩ là 3 năm. Tôi ủng hộ hình thức bầu cử lệch pha của thượng viện (staggered term) như trong dự thảo, tuy nhiên prefer phương thức của thượng viện Mỹ (có mid-term election cho một nửa số thượng nghị sĩ) hơn là phương thức của Úc (senator có term dài gấp đôi representative). Nếu chọn mô hình Mỹ tôi cũng prefer giới hạn term của tổng thống là 4 năm thay vì 5 năm như dự thảo.
http://www.boxitvn.net/bai/44588