Bài báo này đặt ra 2 câu hỏi: tại sao TQ gây ra vụ HD-981 vào lúc này và tại sao lại trên vùng biển của VN.

Bài báo này đặt ra 2 câu hỏi: tại sao TQ gây ra vụ HD-981 vào lúc này và tại sao lại trên vùng biển của VN. Câu thứ hai quá đơn giản vì VN là nước yếu nhất trong số các quốc gia có tranh chấp biển với TQ, yếu cả về mặt thực lực và có Mỹ đứng đằng sau, cả về willingness dám chống lại TQ vì ĐCS VN vẫn coi TQ là đồng minh.

Câu hỏi thứ nhất tác giả cho rằng TQ muốn làm một phép thử với ASEAN và Mỹ, và rộng ra là phản ứng quốc tế trước hành động ăn cướp của chúng. Điều này có thể liên tưởng đến cuộc chiến năm 79 TQ muốn thử phản ứng của LX. Tác giả bài báo không hề nhắc đến Nga và sự kiện Ukraine theo tôi là một thiếu sót, TQ hành động vào lúc này vì Nga đã đồng ý bắt tay. Có thể thấy liên minh Nga - Trung đang được hình thành, các order vũ khí của VN từ Nga rất có thể sẽ bị delay hoặc có vấn đề chất lượng.

Mặc dù cuối bài tác giả nói dẫu sao VN cũng không dễ bị bắt nạt và hải quân VN không quá yếu, bài báo này cho thấy TQ đã/đang rất coi thường khả năng phản kháng/đối đầu quân sự của VN. Nếu vụ bạo loạn ở Bình Dương hôm qua do TQ đứng sau kích động, tôi không nghĩ động cơ của chúng là một Crimea thứ hai mà là làm chính quyền VN lo sợ biểu tình nên sẽ ngăn chặn tất cả các cuộc biểu tình trong tương lai. Nếu vậy điều làm TQ sợ không phải mấy cái tầu ngầm Kilo mà là các cuộc biểu tình ôn hòa chống TQ xâm lăng. Rất có thể TQ sợ rằng những cuộc biểu tình ôn hòa đó sẽ dần dần làm phe thân Tàu trong ĐCS và chính quyền VN mất ảnh hưởng và kiểm soát.

Điểm sáng của bài báo này, và một số bài báo quốc tế khác, là đã nói đúng rằng HD-981 xâm phạm EEZ của VN chứ không phải disputed waters như mấy hôm trước. Không rõ báo chí Nga, Pháp, Đức thế nào chứ báo chí Anh, Mỹ rõ ràng nghiêng về phía VN dù có thể không nói thẳng ra như bài báo này. Đáng tiếc là đa số báo chí quốc tế vẫn tiếp tục cho rằng Hoàng Sa là của TQ dù họ biết TQ đã dùng vũ lực chiếm của VNCH năm 74.

Tôi nghĩ VN nên tiếp tục gây sức ép lên HD-981, khi vụ tranh chấp này bị đẩy lên đỉnh điểm (e.g. tàu hải quân hai bên so ghè nhau) dư luận và báo chí quốc tế sẽ nóng hơn, có thể UN sẽ phải lên tiếng. Lúc đó VN yêu cầu đem vụ việc này (và có thể cả vụ Hoàng Sa) ra tòa án quốc tế, nếu TQ tiếp tục lẩn tránh thì VN sẽ hóa giải được chiến thuật "cắm mốc chủ quyền" bằng giàn khoan của TQ ngay cả khi không đạt được mục tiêu bắt HD-981 rút đi.
http://thediplomat.com/2014/05/why-did-china-set-up-an-oil-rig-within-vietnamese-waters