Bây giờ nói về 2 cái paragraph "quan trọng" làm không ít người thất vọng về bài phát biểu này. Đoạn thứ nhất:
"Quan hệ giữa Việt Nam và nước bạn láng giềng Trung Quốc về tổng thể trên các mặt đang phát triển tốt đẹp, chỉ còn tồn tại vấn đề tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông và đôi khi cũng có những va chạm gây căng thẳng như sự việc..."
bản dịch tiếng Anh:
"Relations between Viet Nam and the friendly neighbouring country of China have seen overall strong growth. There remains an outstanding issue of disputes over sovereignty in the East Sea and frictions from time to time such as the incident..."
Bỏ qua lỗi dịch thuật ("the relationship" chứ không phải "relations"), version tiếng Anh có nghĩa hơi khác so với tiếng Việt, không "nồng ấm" như ý trong tiếng Việt. "An overall strong growth" không hẳn là "đang phát triển tốt đẹp". Cụm từ "the friendly neighbouring country of China" đọc lên rất lủng củng và bản chất khác với "nước bạn láng giềng Trung Quốc". Dịch chính xác (nghĩa) câu tiếng Việt theo tôi phải là:
"The overall relationship between Vietnam and our neighbouring friend China is progressing well in all aspects..."
rõ ràng "nồng ấm" hơn hẳn bản dịch chính thức trên IISS. Lưu ý "friengly neighbour" khác với "neighbouring friend". Câu tiếng Việt khẳng định TQ là "bạn" của VN, câu tiếng Anh chỉ nói TQ là một hàng xóm tốt, dù không khác nhiều nhưng đáng lưu tâm nếu đây là chủ ý. "Đang phát triển tốt đẹp" cũng không hẳn là "strong growth", cụm từ tiếng Anh trung tính hơn hẳn cụm từ tiếng Việt.
Version tiếng Anh sau đó ngắt ra làm 2 câu trong khi bài tiếng Việt thêm vào một mệnh đề phụ với conjunction "chỉ còn" rất nhẹ nhàng. Khác biệt này rất khó thấy nhưng nếu chỉ đọc bản tiếng Anh (bỏ qua lỗi dịch thuật) thì người đọc có cảm giác quan hệ Việt-Trung phát triển đến ngày hôm nay và xuất hiện dispute về biển đảo làm gián đoạn quan hệ đó. Trong khi version tiếng Việt gợi ý rằng quan hệ đang phát triển tốt đẹp chỉ còn một vấn đề (nhỏ) khả năng sẽ được giải quyết êm thấm.
Sang paragraph thứ hai, bản tiếng Việt:
"Chúng tôi đề nghị Trung Quốc rút giàn khoan ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam và cùng Việt Nam đàm phán để giữ được hòa bình ổn định và quan hệ hữu nghị hai nước."
bản tiếng Anh:
"We demand that China withdraw its drilling rig out of the Vietnamese continental shelf and exclusive economic zone and negotiate with us to maintain peace, stability and friendly relations between the two countries."
Chữ "đề nghị" ở đây dịch thành "demand" là sai (có chủ ý hay không tôi không biết). "We demand" là một yêu cầu ngoại giao cứng rắn, phù hợp với thông lệ quốc tế có nghĩa là "Chúng tôi yêu cầu...". Nếu dịch đúng (nghĩa) "Chúng tôi đề nghị..." sẽ phải là "We ask/insist...", yếu hơn rất nhiều.
Phần tiếp theo "...và cùng Việt Nam đàm phán để giữ được hoà bình...." dịch đúng thành "...and negotiate with us to maintain peace...". Tuy nhiên cả câu tiếng Việt lẫn câu tiếng Anh đều "đánh lừa" người đọc hiểu là VN yêu cầu TQ rút giàn khoan ra và đàm phán về vấn đề chủ quyền vùng biển đó. Cả báo tiếng Việt lẫn một vài báo tiếng Anh có vẻ hiểu như vậy mặc dù cái vế "đàm phán" này chỉ có nghĩa đảm bảo hoà bình, ổn định chứ không hàm ý đàm phán về chủ quyền. Sự mập mờ này là chủ ý hay chỉ là lỗi soạn thảo tôi không biết, nhưng điều này làm lập trường của VN yếu đi.
Dẫu sau trong 2 paragraph này tôi thấy bản tiếng Việt "ôn hoà" hơn hẳn bản tiếng Anh dù theo tôi bản tiếng Anh (lẫn bản tiếng Việt) vẫn chưa đủ cứng rắn và nội dung có nhiều điều cần bàn. Nếu hai version này được chủ ý viết khác nhau (dù rất subtle), một câu hỏi đặt ra là tại sao version tiếng Việt lại nhẹ nhàng hơn? Phải ngược lại mới hợp lý chứ (vì cần xoa dịu dư luận trong nước)?
Hôm trước anh Phu Nguyen Van có nhận xét cụm từ "hữu nghị viển vông" của TT Dũng trả lời phỏng vấn Reuters được dịch thành "elusive friendship" đã làm version tiếng Anh nhẹ nhàng hơn version tiếng Việt. Vậy tại sao tướng Thanh lại làm ngược lại?
http://www.thanhnien.com.vn/pages/20140531/quan-ly-nhung-cang-thang-chien-luoc.aspx
Đúng vậy phát ngôn của Tướng Thanh làm tôi rất thất vọng. Lời lẽ cực kỳ ôn hòa, trong khi chúng ta đang bị tấn công một cách thô bạo. Nhưng nếu như bản dịch Tiếng anh đúng như anh Lê Giang phân tích thì đó cũng là một ý hay để cho thế giới thấy chúng ta có thái độ cứng rắn và kiên quyết trước TQ.
ReplyDeleteĐồng ý. Thật sự rất thất vọng, khi so với các phát biểu của ông Chuck Hagel và ông Shinzo Abe.
ReplyDeleteÔng Giang Lê ơi! Ông PQThanh có thuê ông bào chữa cho lời lẽ ve vuốt ,nhẫn nhục quá đáng của một ôngđứng đầu quân đội ta lúc này không ? Hẳn ông Lê thừa biết bản ông Thanh đọc là tiềng Việt chứ không phải tiếng Anh .Còn ông thì bào chữa mà lòi đuôi trí trá ( tại do bản tiếng Việt dịch từ tiếng Anh chưa chuẩn- nhẹ quá :rằng từ" yêu cầu" thì đúng hơn là từ "đề nghị".Ông chỉ lừa được trẻ con hay người nhẹ dạ cả tin thôi! Thực ra bài phát biểu của ông Thanh không chỉ làm bẻ mặt thế giới đang ủng hộ ta mà làm bẻ mặt cả ông thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.Dù có bào chữa siêu đến mấy thì cũng là điều không thể chấp nhận được của một ông tướng đứng đầu quân đội trong lúc quân và dân đang sôi sục tinh thần bảo vệ chủ quyền đất nước .Buồn thay và đáng trách thay!
ReplyDelete