Năm nay Tết đến khá muộn, năm học của Úc đã bắt đầu được gần 1 tháng nên ít gia đình có trẻ con trong độ tuổi đi học về VN ăn Tết dịp này. Sở dĩ Tết đến muộn vì năm Giáp Ngọ 2014 là năm nhuận có 2 tháng 9 (âm lịch của VN và TQ có tháng nhuận chứ không phải ngày nhuận nhu dương lịch để hiệu chỉnh cho sự sai lệch giữa chu kỳ mặt trăng với chu kỳ mặt trời). Vấn đề tháng nhuận trong lịch âm có một hệ quả phiền phức cho số liệu thống kê kinh tế.
Hoạt động kinh tế thường bị ảnh hưởng khá nhiều bởi yếu tố mùa vụ có chu kỳ theo dương lịch. Bởi vậy những số liệu kinh tế theo tháng hoặc theo quí phải được hiệu chỉnh các yếu tố mùa vụ này để giảm bớt độ biến động và phản ánh chính xác hơn xu thế phát triển kinh tế. Ở các nước Đông Á, nhất là TQ và VN, âm lịch cũng có tác động mùa vụ vào hoạt động kinh tế. Ví dụ rõ nhất là Tết âm lịch luôn làm tăng nhu cầu tiêu dùng dẫn đến lạm phát tăng nhưng ngược lại làm giảm nhiều hoạt động sản xuất kinh doanh khác.
Vấn đề là các phương pháp/phần mềm hiệu chỉnh yếu tố mùa vụ (seasonal adjustment) chỉ dựa trên dương lịch nên áp dụng vào số liệu kinh tế của TQ và VN sẽ không chính xác, thậm chí làm sai lệch các phân tích kinh tế. Ví dụ gần đây nhất là tốc độ tăng CPI của TQ sụt giảm mạnh trong tháng 1/2015 làm một số nhà kinh tế lo ngại TQ sắp bị deflation. Thực ra nhiều khả năng đây chỉ là hệ quả của việc Tết năm nay đến muộn, giá cả sẽ tăng trong khoảng đầu tháng 2 nên CPI tháng 1 không tăng mạnh như những năm âm lịch không nhuận (Tết rơi vào cuối tháng 1).
Tôi không rõ TCTK có nghiên cứu về vấn đề này không, cho đến giờ tôi chưa thấy VN công bố số liệu đã được hiệu chỉnh yếu tố mùa vụ. Số liệu PMI do HSBC/Markit thống kê và công bố đã được hiệu chỉnh nhưng chỉ cần nhìn qua đồ thị PMI vài năm vừa rồi có thể thấy phương pháp hiệu chỉnh của HSBC/Markit chưa được tốt. Tôi đã từng có ý định xây dựng một phương pháp seasonal adjustment cho số liệu kinh tế VN nhưng vẫn chưa thực hiện được. Tôi nghĩ đây là một đề tài tốt cho các bạn sinh viên kinh tế chuyên về econometrics/statistics.
PS. Tôi ủng hộ quan điểm bỏ Tết ta, chuyển sang ăn/nghỉ Tết tây. Âm lịch hay dương lịch chỉ là vấn đề qui ước, kỷ niệm chiến thắng Ngọc Hồi vào ngày mùng Năm tháng Giêng âm lịch hay ngày 30/1 dương lịch chẳng có gì khác biệt. Tôi đồng ý phải giữ gìn truyền thống, nhưng thử hỏi "Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ - Cây nêu, tràng pháp, bánh chưng xanh" bây giờ còn gì? Chỉ còn "mỡ, hành, bánh", nghĩa là chỉ còn "ăn" thôi. "Ăn Tết" bây giờ phải hiểu theo đúng nghĩa đen của từ này mà ăn thì cứ gì phải theo âm lịch. Bỏ Tết ta sẽ có nhiều lợi ích kinh tế, chí ít sẽ bớt đâu đầu về vấn đề seasonal adjustment nói trên.
PPS. Chúc các bạn "ăn Tết" vui vẻ :-)
http://www.economist.com/news/china/21643229-growth-slowing-calendar-overstates-problem-lunar-eclipse
Cháu cũng ủng hộ chuyển sang ăn nghỉ theo Tết tây, chỉ còn 1 Tết mà thôi. Ngoài những vấn đề vĩ mô, giao dịch kinh doanh như chú đã nói, khoảng thời gian giữa Tết tây và Tết ta là khoảng thời gian năng suất lao động chùng xuống vì vừa nghỉ xong Tết tây và chuẩn bị đón Tết ta. Hơn nữa, các kế hoạch kinh doanh/xây dựng/đời sống... cũng bị gián đoạn khá nhiều khi mọi người dự tính đến thời gian nghỉ Tết ta và thường dời lại sau Tết mới bắt đầu.
ReplyDeleteCòn vấn đề ăn Tết, bây giờ đời sống khá hơn nên thật ra ngày Tết ăn uống cũng chẳng khác ngày thường là mấy, "ăn Tết" đã dần chuyển thành "chơi Tết" rồi :)
Quá nhiều thủ tục không còn hợp thời, rườm rà, đậm tính hình thức phô trương, thậm chí Tết trở thành gánh nặng đối với nhiều người
ReplyDeletechúc bác "ăn Tết" vui vẻ (:
Mình không ủng hộ việc chuyển Tết sang dương lịch.
ReplyDeleteĐã là Tết thì dù chuyển đi đâu người dân cũng sẽ có tâm lý đón tết như vậy, giá cả hay chỉ số gì cũng vẫn bị ảnh hưởng bới tâm lý ấy chứ không phải ngày tháng. Và cũng chỉ có một khoảng thời gian nhất định, dù lịch có mấy tháng nhuận đi nữa.
Có nhiều cách khác để phát triển kinh tế, hơn là xem nhẹ truyền thống để chỉ chú ý tới những chỉ số kia.
Mình có cùng quan điểm vs bạn trên. Cuối cùng thì hình thức "ăn Tết" của người dân vẫn không thay đổi, nên dù có bỏ hay thay đổi cũng không giải quyết được gì :)
ReplyDeleteEm cũng tán thành bỏ Tết ta, thay vào đó cho nghỉ Tết tây nhiều hơn.
ReplyDeleteỞ nhiều công ty, khoảng thời gian giữa Tết tây và Tết ta, năng suất lao động sụt giảm vì sau khi ăn Tết tây xong, chỉ còn khoảng 1 tháng nữa là đến Tết ta rồi. Nên chăng chỉ cho nghỉ 1 ngày Tết ta để mang ý nghĩa kỉ niệm mà thôi.
Xưa ki thời kì Minh Trị Thiên Hoàng của Nhật Bản, đa số đều phản đổi ăn Tết tây mà bỏ Tết ta. Giờ Nhật Bản phát triển ra sao mọi người đều thấy rõ rồi đó.
Bác phân tích chuyện "Ăn Tết" theo vấn đề "Vi mô và Vĩ mô" học. Thế bác có biết Kinh tế quyết định Văn hoá hay Văn hoá quyết định Kinh tế!? Việt Nam là quốc gia thuần nông, có truyền thống dân tộc, dù trong lịch sử phải chịu lệ thuộc, đô hộ nhưng vẫn không bao giờ để văn hoá bị đồng hoá. Tựu trung tất cả mọi thứ từ gieo trồng, chăn nuôi đều theo âm lịch. Mình là người Việt bỏ Ta theo Tây vì lợi ích kinh tế thì quá dễ, chỉ là cảm thấy "đắng lòng" khi còn có quá nhiều người Tây theo Ta vì nét văn hoá cổ truyền phương Đông... Nhìn xem, Singapore, Nam Hàn Quốc, Nhật Bản,... họ vẫn giữ nét văn hoá nhưng kinh tế ngày một phát triển thế thôi. Và bằng chứng là họ khai thác văn hoá dân tộc thành kinh tế nữa kia...
ReplyDeleteNói ít, hiểu nhiều...
Thưa bác, cháu rất quan tâm đến vấn đề seasonal adjustment, quả thực vấn đề này rất hay nhưng chắc còn khá mới do số lượng các nước ăn tết theo âm lịch chủ yếu ở châu Á không nhiều.
ReplyDeleteCháu mong muốn tìm hiểu về lý do ăn tết theo Âm lịch mà một số chuỗi tài chính bị ảnh hưởng lớn do chưa điều chỉnh và cách khắc phục sai lệch của chúng nhưng chưa có ý nào để đào sâu về econometrics, cháu rất mong bác có gợi ý.
Cháu cảm ơn ạ
Có lẽ theo con hiểu là nên "dịch chuyển" Tết Ta theo lịch dương, chứ không phải là bỏ hẳn phải không chú. Như thế cũng đảm bảo đươc "ăn" (tức là ai còn nghĩ là cổ truyền thì cũng truyền được.... 1 nửa), và cũng đảm bảo hiệu quả về mặt kinh tế.
ReplyDeleteNgay cả chuyện nước Anh vào tháng 3 sẽ chỉnh đồng hồ nhanh hơn 1 tiếng để tăng hiệu quả kinh tế cũng cho thấy chúng ta nên học hỏi.
Tet ta la van hoa cua mot dat nuoc mien b .vo van
ReplyDelete