Liên quan đến trụ cột thứ nhất tôi đồng ý với báo cáo của WB là trong dài hạn tăng năng suất (lao động) là con đường...

Liên quan đến trụ cột thứ nhất tôi đồng ý với báo cáo của WB là trong dài hạn tăng năng suất (lao động) là con đường bền vững duy nhất để nâng cao mức sống về mặt kinh tế (GDP per capita) của người dân. Nhưng tôi không đồng ý (hoàn toàn) với 3 nguyên nhân của tình trạng năng suất của VN đang giảm sút trong thời gian gần đây.

Thứ nhất cơ cấu lao động của VN (44% trong nông nghiệp hay có một số lớn trong khu vực phi chính thức) là lý do năng suất hiện tại (level) đang thấp chứ điều này không giải thích được tại sao năng suất đang sụt giảm. Thực ra nếu mặt bằng năng suất đang thấp thì khả năng tăng sẽ cao hơn (e.g. lao động dịch chuyển khỏi nông nghiệp, khỏi khu vực phi chính thức).

Thứ hai, vấn đề sở hữu tài sản ở VN chủ yếu còn lấn cấn về sở hữu đất đai thôi chứ các loại tài sản khác không/ít có vấn đề về quyền sở hữu, kể cả tài sản tài chính hay sở hữu doanh nghiệp. Tôi cũng không nghĩ tính cạnh tranh trên thị trường hàng hóa (tiêu dùng, dịch vụ) của VN yếu, ngoại trừ một số loại hàng hóa do nhà nước độc quyền/quản lý. Nền tảng kinh tế thị trường còn yếu kém là đúng nhưng tác hại lớn nhất của nó là sự can thiệp quá nhiều vào thị trường bằng các industry policies (đa số thất bại như Vinashin, Vinalines) của nhà nước.

Thứ ba, vấn đề phân bổ factor of production cũng là hệ quả của nền tảng kinh tế thị trường còn yếu kém vì phải đeo thêm cái đuôi "đinh hướng". Nhưng cũng giống như vấn đề thứ nhất, phân bổ factor lệch lạc dẫn đến năng suất thấp chứ không phải làm giảm năng suất. Theo tôi gốc rễ của vấn đề năng suất giảm trong thời gian gần đây là sự yếu kém của nhà nước. Sự yếu kém này dẫn đến hai hệ quả có ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất kinh tế.

Hệ quả đầu tiên là hệ thống hành chính ngày càng trị trệ và đặc biệt là ngày càng tham nhũng. Khi những dự án đầu tư công bị rút ruột hay hoạt động kinh doanh tư nhân phải tốn nhiều chi phí bôi trơn thì hiệu quả đầu tư/kinh doanh sẽ kém, dẫn đến năng suất sụt giảm. Hệ thống hành chính yếu kém cũng làm trì trệ mọi hoạt động kinh tế nói chung và làm chậm lại các cải cách xã hội khác có liên quan trực tiếp đến năng suất kinh tế như giáo dục, y tế. Tôi đã và vẫn cho rằng cải cách hành chính (thực sự) sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế VN hơn bất kỳ một chính sách kinh tế nào khác.

Hệ quả thứ hai của một nhà nước yếu kém là nhiều chính sách kinh tế sai lầm đã được đưa ra. Những industry policies sai lầm mà tôi đã nói đến bên trên hay một số chính sách vĩ mô (tỷ giá, lãi suất) và buông lỏng quản lý hệ thống ngân hàng là những ví dụ dễ thấy. Nhưng còn nhiều ví dụ khác khó thấy hơn như thâm hụt ngân sách liên tục, nhùng nhằng gia nhập WTO, hay khăng khăng xây nhà máy lọc dầu ở Dung Quất, khai thác bauxite ở Tây Nguyên. Những sai lầm chính sách đã và đang là lực cản lớn cho năng suất. Có lẽ đây là điểm duy nhất tôi chia sẻ với báo cáo của WB về vấn đề năng suất (chính xác hơn là tóm tắt báo cáo WB trong bài báo bên dưới).

http://www.thesaigontimes.vn/142633/Bao-cao-VN-2035-Ba-tru-cot-phai-cai-cach.html
http://www.thesaigontimes.vn/142633/Bao-cao-VN-2035-Ba-tru-cot-phai-cai-cach.html