Tiếp tục "chém gió" về Trump và political science :-)

Tiếp tục "chém gió" về Trump và political science :-)

Nếu bài của Amanda Taub có thể coi là điển hình cho thể loại "explanatory journalism" của thế hệ các nhà báo trẻ thì bài báo bên dưới là hình mẫu của thể loại phóng sự truyền thống của lớp nhà báo kỳ cựu, dù nó bị giấu vào mục Book review của The Economist. Taub giới thiệu về authoritarianism với vài quyển sách, The Economist chỉ tập trung vào một quyển “The Party Decides: Presidential Nominations Before and After Reform” (TPD) của Marty Cohen et. al. nhưng lại bàn ra ba lĩnh vực: journalism, politics, và political science.

Trước hết nói về politics, các tác giả đã chỉ ra rằng từ cuối thập kỷ 1970 đến nay cả hai đảng lớn của Mỹ đã xây dựng được một cơ chế lựa chọn ứng cử viên tổng thống mà bề ngoài có vẻ dân chủ (do đảng viên/cảm tình đảng bỏ phiếu trong các primaries) nhưng thực chất giới tinh hoa (elite/establishment) trong đảng ngầm lèo lái lá phiếu để người của họ chọn cuối cùng sẽ được bầu. Cơ chế này về cơ bản là dồn sự ủng hộ công khai (endorsement) của giới tinh hoa cho ứng viên mà họ muốn thắng từ những vòng primaries đầu, dẫn đến cử tri/đảng viên sẽ bỏ phiếu theo.

Các tác giả của TPD đã chứng minh rằng tỷ lệ endorsement là factor quan trọng nhất xác định ứng viên nào sẽ thắng cử để trở thành ứng viên tổng thống cho đảng của mình (quan trọng hơn poll rating, raised money, media coverage). Họ đưa ra thuật ngữ "invisible primary", nhại theo "invisible hand" của Adam Smith, để chỉ quyền lực tối thượng này của giới tinh hoa. Cả Clinton, Bush, Obama và Romney khi trở thành ứng viên chính thức đều tuân theo qui luật này, nghĩa là có tỷ lệ endorsement cao từ rất sớm.

Người Việt chắc ít biết đến Nate Silver nếu không quan tâm đến chính trị Mỹ. Từ một blogger trẻ không mấy tên tuổi, Silver đã trở thành một nhà báo lừng lẫy trong kỳ bầu cử tổng thống năm 2012 khi dự báo đúng kết quả bầu cử ở 49/50 bang nhờ áp dụng các phương pháp định lượng của political science. Những tên tuổi lớn như Paul Krugman cũng trở thành fan của Silver. Sau Silver một cuộc cách mạng đã diễn ra trong giới journalist chuyên bình luận về chính trị Mỹ. Một thế hệ journalist trẻ được trang bị các công cụ quantitative/statistic/big data đã dần thay thế các nhà báo cựu trào. TPD trở thành "bửu bối" của họ trong kỳ bầu cử lần này.

Bản thân giới political scientist từ chỗ không hề có trọng lượng gì với giới truyền thông bắt đầu được lắng nghe và có ảnh hưởng vào politics thông qua giới journalist trẻ. Một bên cung cấp công cụ/phân tích, một bên cung cấp kênh phát ngôn/truyền dẫn. Nhưng chính điều này, theo nhận định của Daniel Drezner - giáo sư political science tại Tuff University - đã góp phần vào sự trỗi dậy của Donald Trump và có khả năng sẽ lại đẩy giới political scientist vào lại bóng tối vì mất uy tín.

Lý do là họ, với các lý thuyết và đặc biệt là mô hình trong TPD đặt trọng tâm vào tỷ lệ endorsement, đã khăng khăng cho rằng Trump không thể thắng trong quá trình bầu primaries. Việc Trump dẫn đầu trong các cuộc thăm dò dư luận (polls) không có nhiều ý nghĩa vì tỷ lệ endorsement của giới establishment cho ông ta rất thấp. Trong kỳ tranh cử trước những ứng viên thoạt đầu dẫn đầu nhưng cũng có endorsement thấp như Michele Bachmann, Herman Cain, Newt Gingrich cuối cùng đều rớt lại.

Đảng Cộng hòa tin vào giới political scientist đã chủ quan không có bất kỳ động thái gì ngăn cản Trump cho đến Super Tuesday mới hoảng hốt nhận ra rằng ngay cả Nate Silver lần này cũng sai lầm lớn. Điều mà Silver và nhiều commentator khác đã không để ý là dù Trump không nhận được endorsement đủ lớn để đảm bảo thắng lợi cuối cùng như TPD chỉ ra, không một ứng cử viên nào khác của đảng Cộng hòa có endorsement tương đương như Bush hay Romney trước đây. Nói cách khác lần này "invisible primary" đã không ra tay và (giới establishment) đảng Cộnng hòa đã phó mặc cho cử tri quyết định.

Như vậy nếu chưa bị thất nghiệp vì dự báo sai, các data journalist sẽ phải đọc lại TPD, sửa lại mô hình để đưa vào điều kiện/dummy cho trường hợp "invisible primary" vắng bóng. Nhưng dù lý thuyết/mô hình có được cải thiện thế nào đi nữa, cả political scientists lẫn journalists sẽ phải luôn nhớ rằng politics không phải là "hard science", số liệu và mô hình chắc chắn sẽ có lúc sai, cũng như kinh tế vậy.

http://www.economist.com/news/books-and-arts/21693910-2016-campaign-putting-most-influential-political-science-book-recent-memory
http://www.economist.com/news/books-and-arts/21693910-2016-campaign-putting-most-influential-political-science-book-recent-memory