Lại nói thêm về "kiện" :-)

Lại nói thêm về "kiện" :-)

Thấy nhiều người đòi chính phủ phải kiện Formosa, theo hiểu biết của tôi về luật pháp thì như vậy không đúng. Chính phủ, mà đúng ra là Viện Kiểm sát, phải truy tố Formosa nếu họ có những hoạt động phạm tội hình sự chứ không phải kiện. Nếu Formosa chỉ vi phạm hành chính chứ chưa đến mức hình sự thì không khởi tố mà phạt hành chính theo một khung phạt định trước.

Nhưng người dân ở những khu vực bị ảnh hưởng do hoạt động sai trái của Formosa có thể kiện dân sự yêu cầu công ty này bồi thường những thiệt hại mà họ phải gánh chịu. Vấn đề kiện dân sự không cần được nhà nước/chính phủ cho phép hay ủng hộ, đó là quyền của người dân. Còn nếu các tòa án ở VN không nhận đơn kiện, những người bị hại có thể đâm đơn kiện dân sự ở một tòa án của Đài Loan. Chí ít bên đó cũng có vài vị dân biểu ủng hộ.

Số tiền 500 triệu USD Formosa đồng ý bồi thường cho nhà nước VN có thể coi là tiền nộp phạt hành chính. Nhưng nhiều khả năng đó là một dạng thỏa thuận ngoài tòa (out of court settlement) rất phổ biến ở phương Tây, chủ yếu để tránh bị khởi tố hình sự. Nhưng ngay cả khi Formosa đã có settlement với chinh phủ, các bên thứ ba bị thiệt hại vẫn có thể kiện dân sự đòi bồi thường thêm. Một ví dụ gần đây là một loạt ngân hàng lớn chấp nhận trả hàng trăm triệu settlement về vụ Libor manipulation nhưng vẫn có những công ty tư nhân kiện dân sự với lý do họ bị thiệt hại do Libor bị "làm giá".