Tôi thuộc loại "một chữ (Hán) bẻ đôi cũng không biết", bởi vậy rất ngạc nhiên khi thấy chữ "luân" (輪) trong "luân chuyển" có nghĩa là cái bánh xe/vòng tròn, chẳng "tượng hình" tý nào.
Bài này của nhà văn Phạm Thị Hoài chỉ ra một điểm rất thú vị của tiếng Việt khi ghép một từ thuần Việt ("chạy"), cả về ngữ nghĩa lẫn cách sử dụng, với một từ Hán Việt ("luân chuyển") để tạo ra một khái niệm đặc thù trong thời "kinh tế thị trường định hướng XHCN". Thực ra "công tác cán bộ" của (ĐCS) VN bao gồm "cơ cấu/bổ nhiệm/luân chuyển", cả ba từ Hán Việt, đều có thể được/bị từ thuần Việt "chạy" dẫn đầu. Hàm ý tập trung/từ trên xuống của ba từ Hán Việt đó bị phá vỡ bởi một động từ rất cá nhân/ngẫu hứng.
Ngoại trừ phần phân tích ngôn ngữ rất thú vị, bài này nửa đầu hơi giống ... "Xuân Ba", đoạn kết mong chờ một thủ lĩnh Tây Sơn nào đó đứng lên dẹp loạn Trịnh-Nguyễn vẫn là tư tưởng chờ đợi "minh quân" rất phổ biến của người Việt.
http://baotreonline.com/vong-ma-tran/
http://baotreonline.com/vong-ma-tran/
Mạn phép lạm bàn chữ nghĩa thêm 1 tí với bác chủ thớt. Em hiểu "luân chuyển" là chuyển động luân hồi (lặp đi lặp lại) và cái bánh xe khi chuyển động có tính chất này. Do đó, em cho rằng cái ý tượng hình của chữ Hán này là Logic.
ReplyDeleteCòn sau này khi chữ nghĩa được thêm thắt, thay đổi theo thời thế, ví như bác nói chữ "chạy" rất hay, thì em thấy ranh giới cũ của từ thuần Việt và Hán Việt cũng phai nhòa dần như câu chuyện "Trịnh - Nguyễn phân tranh".
Suy cho cùng thì chữ do người dùng mới có nghĩa, rồi có được người nghe/ đọc chấp nhận cái nghĩa đó không lại là chuyện khác. Rồi từ chấp nhận đi đến hành động lại là một quãng đường xa hơn nữa...mà em trộm nghĩ thế hệ sau này mới có thể đi qua :((