Cách đây khá lâu nhà báo Hoàng Hải Vân, có lẽ lấy thông tin từ một số tôn thất nhà Nguyễn, cho biết thời thế kỷ 19...

Cách đây khá lâu nhà báo Hoàng Hải Vân, có lẽ lấy thông tin từ một số tôn thất nhà Nguyễn, cho biết thời thế kỷ 19 VN đã có một số tàu chèo tay (do VN tự thiết kế và đóng) chạy nhanh hơn tàu phương Tây, có thể vượt đại dương đi tới Nhật, Hàn, và nhất là ra Hoàng Sa, Trường Sa thường xuyên. Lúc đó tôi nghi ngờ thông tin này vì cho rằng để tàu có thể đi được xa ra đại dương thì ngoài chuyện kỹ thuật đóng tàu phải tốt còn cần thêm kiến thức navigation mà quan trọng nhất là các bản đồ hàng hải. Cho đến giờ này tôi chưa thấy có bằng chứng cho thấy thời nhà Nguyễn VN đã có các bản đồ hàng hải chi tiết và chính xác ở Biển Đông chứ đừng nói gì sang tận Nhật và Hàn Quốc. Rất nhiều đảo ở TS-HS gọi theo tên do các nhà hàng hải phương Tây đặt chứ không có tên Việt.

Sau này đọc về các cuộc thám hiểm của Trịnh Hoà tôi cũng có thắc mắc tương tự. Nếu quả thực công nghệ hàng hải của TQ đầu thời nhà Minh đã phát triển như vậy thì tại sao TQ cũng có rất ít bản đồ hàng hải cổ chính xác và đáng tin cậy so với hàng hà sa số bản đồ của phương Tây vẽ từ thế kỷ 14-15, thậm chí từ thời Hy Lạp/La Mã? Tương tự như vậy dù người TQ luôn tự hào khoe họ là dân tộc đầu tiên phát minh ra la bàn và có kiến thức về thiên văn rất phát triển, tôi không thấy sách vở TQ nói về ứng dụng la bàn và thiên văn vào định vị trên biển hay trên đất liền. Không có khả năng định vị trên biển thì khả năng vượt đại dương rất khó, hạm đội Trịnh Hoà và các đoàn tàu buôn TQ dù có lớn thế nào đi nữa cũng chỉ dám đi men theo bở biển.

Cho nên tôi nghi ngờ năng lực hàng hải của cả VN và TQ trước khi được học từ phương Tây. Tất nhiên tôi không phải chuyên gia hàng hải cũng như cổ sử VN/TQ nên rất có thể sai, mong được các cao nhân chỉ giáo.