Nhân anh Phu Nguyen Van viết về saving, tôi nhớ đến Solow Growth model, một trong những mô hình tăng trưởng đầu tiên...

Nhân anh Phu Nguyen Van viết về saving, tôi nhớ đến Solow Growth model, một trong những mô hình tăng trưởng đầu tiên của kinh tế học. Mặc dù mô hình này rất đơn giản (nhưng vẫn giúp cho Robert Solow đoạt giải Nobel Kinh tế) và sau này đã có rất nhiều growth model khác hiện đại hơn, có thể nói cho đến nay Solow Growth model vẫn có ảnh hưởng nhiều nhất vào tư duy chính sách của nhiều quốc gia và các tổ chức quốc tế.

Tóm tắt mô hình này một chút cho những bạn ngoài ngành. Một nền kinh tế có năng lực sản xuất và tỷ lệ tiến kiệm nhất định sẽ dần dần tích tụ capital (thông qua đầu tư từ tiền tiết kiệm) đến khi lượng capital trên đầu người (ký hiệu là k) tiệm cận đến một ngưỡng nhất định (ký hiệu là k*). Ở giai đoạn đầu phát triển khi k thấp hơn k* rất nhiều, tốc độ tăng trưởng của k và GDP tương đối cao nhưng GDP trên đầu người thấp. Đến khi k tiệm cận k* tăng trưởng sẽ hội tụ đến tốc độ tăng trưởng của các nước phát triển.

Thuật ngữ growth convergence mà nhiều người nhắc đến có nguồn gốc từ mô hình này. Ví dụ thực tế có thể thấy trường hợp Nhật bản hay gần đây hơn là Hàn quốc có tốc độ tăng trưởng giảm dần khi tổng lượng capital trong nền kinh tế đủ cao. TQ và VN đang trên con đường tích tụ tư bản nên tốc độ tăng trưởng sẽ còn cao trong một thời gian nữa.

Khi k nhỏ hơn k* nhiều thì tốc độ tăng trưởng của k và GDP phụ thuộc vào tỷ lệ saving, saving càng cao thì tốc độ tích luỹ tư bản càng nhanh và do vậy GDP sẽ tăng nhanh. Nói cách khác tốc độ convergence sẽ cao nếu tỷ lệ saving ban đầu cao, điều này cũng đúng cho Nhật và HQ. Đến khi k tiệm cận k* thì tốc độ tăng chỉ còn phụ thuộc vào tăng năng suất dựa vào công nghệ mới, tỷ lệ saving không còn ý nghĩa nữa mặc dù saving càng cao thì k* càng cao. Tuy nhiên k* cao không hẳn đã tốt vì lúc đó tiêu dùng có thể không ở mức tối ưu. Solow Growth model giải ra được qui tắc vàng (golden rule) cho saving, vừa đủ để đảm bảo k* mà nền kinh tế vẫn có mức tiêu dùng tối ưu.

Quay lại thắc mắc của anh Phú: tiết kiệm hay tiêu dùng mới giúp kinh tế tăng trưởng? Solow Growth model trả lời rằng trong giai đoạn convergence (từ nước nghèo thành nước giàu) tiết kiệm có vai trò quan trọng. Tuy nhiên khi đã tích tụ tư bản đến một mức nào đó, tiến bộ công nghệ mới là điều quyết định và tỷ lệ tiết kiệm cao chưa hẳn đã tốt.