Tôi có lần comment trên FB của anh Huy Đức về vấn đề nghỉ hưu ở Úc mà về căn bản khác xa chế độ hưu trí của VN.

Tôi có lần comment trên FB của anh Huy Đức về vấn đề nghỉ hưu ở Úc mà về căn bản khác xa chế độ hưu trí của VN. Đa số người Việt (và có lẽ nhiều nước khác) hiểu sai vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu lên 70 mà chính phủ của thủ tướng Tony Abbott vừa đưa ra, bài báo link dưới đây cũng vậy.

Xin nhắc lại ở Úc không có tuổi nghỉ hưu bắt buộc như VN, bạn muốn làm việc đến khi nào thì tuỳ bạn. Điều quan trọng là bạn còn có ích cho nơi bạn làm việc hay không, cả về trình độ chuyên môn lẫn sức khoẻ, chứ tuổi tác không quan trọng. Ngược lại bạn cũng có thể nghỉ hưu sớm bất kỳ khi nào, miễn là bạn có đủ tiền để sống quãng đời còn lại mà không cần đi làm. Chỉ có những ai rất thành công/may mắn trong cuộc sống (về mặt tiền bạc) mới nghỉ hưu sớm và đó thường là điều họ tự hào.

Như vậy tuổi nghỉ hưu mà bài báo nói đến là gì? Trên thực tế ở Úc có 2 tuổi nghỉ hưu liên quan đến 2 loại "lương hưu" mà người Úc có thể nhận khi về già. Loại thứ nhất là tiền hưu do bạn buộc phải tiết kiệm khi còn đi làm. Trước đây luật Úc bắt buộc tối thiểu mỗi người có thu nhập phải trích ra 9% lương trước thuế đóng vào một quĩ đầu tư hưu trí theo dạng defined contribution (DC) gọi là superannuation hay nói tắt là super. Luật hiện tại yêu cầu tăng dần tỷ lệ này lên 12% trong giai đoạn 2014-2022. Đến khi bạn tròn 60 tuổi (tuổi nghỉ hưu thứ nhất) thì được quyền rút tiền từ super ra chi tiêu bất kể lúc đó bạn còn đi làm hay không. Tiền super chính là tiền của bạn tiết kiệm (phần bắt buộc và phần tự nguyện đóng thêm) cộng với lợi tức do quĩ super đầu tư giúp bạn đem lại.

Loại lương hưu thứ hai chỉ được nhận khi bạn tròn 65 tuổi theo luật hiện tại, đến năm 2023 sẽ tăng lên 67 và 2035 lên 70 như bài báo tường thuật. Thực ra đây không phải lương hưu đúng nghĩa mà là một dạng trợ cấp xã hội (social security/safety net) cho người già và nghèo. Nghĩa là để được nhận loại trợ cấp này ngoài việc phải trên tuổi nghỉ hưu thứ hai bạn phải có rất ít tài sản (nhà cửa, đầu tư, super) và thu nhập dưới một ngưỡng nhất định nếu bạn còn đi làm hoặc có một nguồn thu nhập nào khác. Đây là tiền trực tiếp từ ngân sách chính phủ chứ không phải từ một quĩ hưu trí hay bảo hiểm xã hội nào đó.

Hệ thống lương hưu này của Úc (DC + social safety net) hiện tại được cho là tiên tiến nhất thế giới và được các tổ chức quốc tế khuyến cáo các nước còn sử dụng hệ thống defined benefit - DB (như VN) áp dụng. Việc chuyển đổi khá phức tạp và tốn kém, nhưng đó là cách duy nhất để tránh khỏi tình trạng quĩ lương hưu/bảo hiểm xã hội bị phá sản khi dân số già đi. Tôi đã từng cho rằng một sai lầm chính sách rất lớn của VN là khi bắt đầu xây dựng hệ thống hưu trí/bảo hiểm xã hội đã đi theo con đường DB thay vì DC. VN cần phải chuyển đổi sang DC càng sớm càng tốt, tăng tuổi hưu chỉ là biện pháp tạm thời.
http://tuoitre.vn/The-gioi/614819/nguoi-uc-se-lam-viec-den-70-tuoi.html