Không phải ngẫu nhiên mà Friedrich Hayek cho rằng kinh tế thị trường là điều kiện tiên quyết của một thể chế dân chủ.

Không phải ngẫu nhiên mà Friedrich Hayek cho rằng kinh tế thị trường là điều kiện tiên quyết của một thể chế dân chủ. Bởi không chỉ trong các kỳ bầu cử, người dân trong một nền kinh tế thị trường còn có thể "bỏ phiếu" hàng ngày bằng đồng tiền của mình.

Sau khi Charlie Hebdo bị tấn công một luồng quan điểm phê phán tính cực đoan của tờ báo này rộ lên, không chỉ ở những nước Hồi giáo hay Cộng sản mà cả ở các nền dân chủ phương Tây. Nhưng ít người biết rằng ngay chính tại nước Pháp trước khi CH bị tấn công, người dân ở đây đã bỏ phiếu "No" với quan điểm cực đoan của CH bằng đồng tiền của họ.

Trước ngày 7/1/2015 CH thường chỉ bán được phân nửa số 60K bản in phát hành hàng tuần và đã đứng trên bờ vực phá sản. Tháng 11/2014 tờ báo này đã phải kêu gọi độc giả đóng góp 800K Euro để giúp nó tồn tại, nhưng chỉ vỏn vẹn 26K được quyên góp. Người Pháp đã quay lưng lại với CH và tờ báo này sẽ phải đóng cửa nếu vụ tấn công không xảy ra. Nếu các tổ chức Hồi giáo muốn bịt miệng CH, đơn giản nhất là để nó tự chết theo qui luật kinh tế thị trường chứ chẳng cần phải nổ súng hay kiện tụng.

Tất nhiên những kẻ tấn công CH không chỉ đơn giản muốn "báo thù" cho nhà tiên tri của mình mà chúng muốn gây tiếng vang và phô trương sức mạnh (combatant capacity) như một bài báo của The Economist khẳng định. Có điều hành động man rợ đó đã giúp CH tồn tại lâu hơn nhờ tờ báo này bất ngờ nhận được trợ giúp tài chính từ rất nhiều nguồn của chính phủ lẫn tư nhân. Chỉ riêng Google đã tài trợ ngay lập tức gần $300K, ngay cả Facebook và Apple, những công ty vẫn thường khá dè dặt với chính trị cũng có những hành động ủng hộ CH rất nhanh chóng.

Nhưng quan trọng hơn cuộc tuần hành gần 2 triệu người ở Paris và hàng trăm ngàn nữa khắp nơi trên thế giới là một xúc tác quan trọng cho sự tồn vong của tờ báo này, và cả những tờ báo cực đoan khác ở châu Âu. Quan điểm quá cực đoan, đáng ra sẽ bị thị trường đào thải, bây giờ lại trở thành thành trì của tự do ngôn luận. Hàng triệu người khắp nơi trên thế giới, trong đó có tôi, bỗng dưng muốn ủng hộ (tình thần và tài chính) cho CH bắt chấp nhiều khả năng họ không tán thành quan điểm cực đoan của tờ báo này.

Số báo sau khi bị tấn công bán được hơn 3 triệu bản, cháy sạp chỉ sau chưa đầy 1 tiếng. Ebay bidders thậm chí đã nâng giá số báo này lên hàng trăm Euro. Chắc chắn CH sẽ có đủ nguồn tài chính để tồn tại thêm vài năm nữa. Điều tưởng chừng như nghịch lý này lại là minh chứng cho quan điểm của Hayek: một nền kinh tế thị trường sẽ tạo ra cơ chế cho người dân bày tỏ quan điểm chính trị, ở đây là tự do ngôn luận, bằng một công cụ rất powerful bên cạnh lá phiếu bầu cử mà không phải lúc nào cũng hiệu quả và kịp thời.
http://www.theguardian.com/world/2015/jan/10/charlie-hebdo-survivors-issue-to-sell-outside-france-switzerland-spain