Nhân đọc một bài rất thú vị về 5 vị mặn-ngọt-chua-cay-đắng của sử gia/văn sĩ 5Xu chợt nhớ đến một số vấn đề kinh...

Nhân đọc một bài rất thú vị về 5 vị mặn-ngọt-chua-cay-đắng của sử gia/văn sĩ 5Xu chợt nhớ đến một số vấn đề kinh tế liên quan đến vị ngọt.

Như 5Xu viết ngọt là vị được ưa chuộng nhất trong lịch sử nhân loại, có lẽ vì quá trình tiến hóa đã mã hóa vào gen loài người rằng những gì ngọt có nhiều năng lượng. Tuy nhiên cho đến cuộc cách mạng công nghiệp trong thế kỷ 18, vị ngọt nói chung hay đường nói riêng là một thứ hàng hóa xa xỉ. Ở châu Âu chỉ có tầng lớp quí tộc và giới giầu có mới được ăn thường xuyên, không rõ châu Á và VN thế nào. Cho nên ngoài lý do vì bản năng con người chuộng ngọt có lẽ giá cao cũng làm nó trở nên quí hiếm và đi vào văn hóa/ngôn ngữ với ý nghĩa tốt đẹp.

Sau khi các đồn điền mía ở châu Mỹ/Úc, các nhà máy tinh chế đường ở tầm mức công nghiệp, các tàu thủy hơi nước xuyên đại dương ra đời, giá đường giảm mạnh và vị ngọt trở thành một điều rất bình dân, trừ ở những quốc gia nghèo và ít giao thương với thế giới như VN thời 70-80. Vị ngọt được đưa thêm vào nhiều loại thực phẩm, nước giải khát để kích thích demand. Thế kỷ 20 là đỉnh điểm của ngành công nghiệp mía đường thế giới, VN cũng có thời chạy theo trào lưu này, tỉnh nào cũng cố qui hoạch trồng mía và xây nhà máy đường.

Nhưng ông bà ta đã cảnh báo "mật ngọt thì ruồi chết tươi", trong cái ngọt thường ẩn giấu những thứ có hại [khía cạnh văn hóa của câu này phải nhờ 5Xu phân tích]. Tiêu thụ đường quá nhiều dẫn đến vấn nạn obesity ở phương Tây cuối thế kỷ 20 và bắt đầu lan sang các nước đang phát triển như VN. Càng ngày càng có nhiều bằng chứng y học cho thấy ăn nhiều đường, chứ không phải (saturated) fat, là nguyên nhân dẫn đến các bệnh tim mạch, chưa kể tiểu đường là hệ lụy trực tiếp từ thói quen hảo ngọt.

Biết rằng khó có thể thuyết phục người dân bỏ thói quen ăn ngọt, vài năm gần đây một số chính phủ bắt đầu đánh thuế lên các loại nước ngọt có đường. Giới kinh tế rất quan tâm đến ảnh hưởng của những sắc thuế này lên hành vi người tiêu dùng và đã có một số nghiên cứu đánh giá. Nhìn chung các nghiên cứu cho rằng thuế có tác dụng làm giảm lượng đường (và calories) người dân tiêu thụ. Trong nhiều trường hợp dân nghèo là tầng lớp giảm nhiều nhất, nói theo ngôn ngữ kinh tế học là người nghèo có elasticity cao hơn. Ai muốn tìm hiểu thêm về các nghiên cứu này có thể đọc tại http://www.economist.com/news/finance-and-economics/21679259-taxes-fizzy-drinks-seem-work-intended-stopping-slurping.

Ở VN với tình trạng béo phì gia tăng gây nguy cơ bệnh tim mạch, tạng người châu Á rất dễ bị tiểu đường, ngân sách đang khó khăn, và cả mấy con ruồi tìm thấy trong một vài chai nước ngọt, chính phủ nên cân nhắc một khoản thuế như vậy. Cá nhân tôi đang cố một ngày không tiêu thụ quá 36g đường (từ tất cả các loại thực phẩm) như FDA khuyến cáo.

PS: Trái với ngọt/đường, mặn/muối luôn rẻ ở hầu hết các khu vực trên thế giới và mọi thời đại trong lịch sử. Nhưng cũng giống như đường, muối đang bị lên án là nguy cơ cho sức khỏe (huyết áp cao) vì con người ắn quá nhiều, nhiều loại thực phẩm công nghiệp cũng bỏ quá nhiều muối (bên cạnh nhiều đường) để kích thích khẩu vị. Nhưng chưa thấy nước nào đánh thuế hàm lượng muối trong thực phẩm giống như đường. Dù sao cũng nên tránh ăn mặn, không vì lý do sức khỏe cũng để tránh "... đời con khát nước" :-)

PPS: Kết thúc một bức thư trích đoạn từ "Ba mùa yêu" (trong link của 5Xu bên dưới) có chữ "Thân!". Không rõ năm 1946 kiểu kết thúc thư thế này đã phổ biến chưa, tôi có cảm giác nó khá hiện đại.


http://5xublog.org/2015/12/07/chuyen-khau-vi/
http://5xublog.org/2015/12/07/chuyen-khau-vi