1.

1. Thuỷ điện có gây ra lũ lụt hay không? Không. Vì không thuỷ điện nào có thể tự tạo ra nước. Lũ lụt do mưa lớn gây ra. NHƯNG...

2. Thuỷ điện xả lũ TỐI ĐA khi hạ lưu đang bị ngập có làm trầm trọng thêm tình trạng ngập lụt hay không? Có. Vì nếu không cần gì phải có qui trình xả lũ, cần gì phải báo trước cho các địa phương ở hạ lưu kế hoạch xả lũ.

3. Thuỷ điện nhỏ (dung tích đập chứa nhỏ) có ảnh hưởng LỚN đến ngập lụt ở hạ lưu không nếu xả lũ tối đa? Tuỳ. Không như nhiều người hiểu nhầm, tác động của xả lũ vào ngập lụt ở hạ lưu không phải phụ thuộc vào lượng nước của đập mà phụ thuộc vào: (i) tốc độ xã lũ (discharge rate) tính theo m3/giây tương đối với tốc độ dòng chảy trung bình (flow rate) của dòng sông, (ii) độ cao của đập; (iii) khoảng cách từ đập đến các vùng dân cư, (vi) địa hình của hạ lưu (topology).

4. Trong vụ Wivenhoe Dam cả hai phe đều phải thuê chuyên gia thuỷ lợi (hydrologist) độc lập chạy mô hình giả lập để xem vụ xả lũ có làm lụt Brisbane hay không. Không rõ các chuyên gia VN có chạy mô hình/tính toán gì không hay chỉ "bốc thuốc" trong vụ thuỷ điện Hố Hô và các vụ ngập lụt khác. Còn "tính toán" của một số "chuyên gia" trên FB cho rằng kể cả toàn bộ số nước của đập Hố Hô chảy xuống hạ lưu ngay lập tức chỉ làm mực nước tăng lên vài (chục) cm rất không khoa học. Nếu như vậy lo gì đập vỡ?

5. Tôi không kết tội Hố Hô làm ngập hạ lưu, tôi không đủ thông tin/khả năng làm điều này. Điều mà tôi bức xúc là bao năm rồi trong khi tình trạng lũ lụt (ở miền Trung) ngày càng trầm trọng (dù bất kể lý do gì: phá rừng, biến đổi khí hậu...) chẳng thấy cơ quan nào rà soát lại các qui trình xả lũ/vận hành của các thuỷ điện. Cứ mỗi lần ngập lụt liên quan đến thuỷ điện lại nghe điệp khúc "xả lũ đúng qui trình". Mà không chỉ các qui trình xả lũ, qui hoạch thuỷ điện ở miền Trung cũng cần xem xét lại, kể cả đóng cửa/huỷ cấp phép một số thuỷ điện có rủi ro cao.

6. Trong bất kể trường hợp nào người dân ở những vùng lũ lụt cũng là đối tượng bị thiệt thòi nhất. Nếu không thể kiện thuỷ điện/chính quyền đòi bồi thường như dân Brisbane thì họ cũng cần phải được trợ giúp ở mức tối đa và phải có qui hoạch di dời khỏi những nơi thường bị lụt. Lòng hảo tâm của cộng đồng rất đáng quí nhưng không đủ và không phải giải pháp lâu dài.