Nói thêm lần cuối về vụ Hillary vs Trump, cụ thể là một ví dụ về sự khác biệt về mặt chính sách giữa hai ứng viên...

Nói thêm lần cuối về vụ Hillary vs Trump, cụ thể là một ví dụ về sự khác biệt về mặt chính sách giữa hai ứng viên này và ảnh hưởng tới VN.

Ai cũng biết cả Hillary lẫn Trump đều chống TPP, nhưng đó chỉ là bề ngoài. Thực ra họ chống TPP từ hai khía cạnh khác nhau. Quan điểm của Trump là điển hình của chủ nghĩa protectionism, nghĩa là free trade có hại cho kinh tế và việc làm của Mỹ. Trump muốn xóa bỏ các hiệp định thương mại và đánh thuế lên hàng hóa nhập khẩu để bảo vệ các nhà sản xuất nội địa. Hàng xuất khẩu của các nước (cả VN) vào Mỹ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, chưa kể Trump sẽ gây sức ép với giới doanh nghiệp không được outsource ra nước ngoài. Quan điểm này trái ngược với quan điểm truyền thống của đảng Cộng Hòa và là một trong các lý do hầu hết các nhà kinh tế nghiêm túc (dù quan điểm chính trị thiên tả hay thiên hữu) quay lưng lại với ông ta.

Trong khi đó Hillary chống TPP từ quan điểm cực tả của Bernie Sanders, mà tôi đoán bà ta buộc phải làm vậy để lấy phiếu trong giai đoạn primary. Hillary/Sanders chống TPP (và cả các free trade deals khác) không hẳn/hoàn toàn vì protectionism mà chủ yếu vì: (i) labor protection, (ii) environment, (iii) anti-MNCs/anti-ISDS. Hillary đã khẳng định nhiều lần bà ta không chống free trade mà chỉ không đồng ý với các điều khoản hiện tại của TPP. Năm ngoái VN đã phải cam kết cho phép lập công đoàn tự do theo yêu cầu của TPP, có thể nói Hillary/Sanders sẽ muốn có nhiều labor protection hơn thế nữa nếu TPP phải đàm phán lại. Những chiêu trò chuyển giá, o ép các nước nhỏ của các MNCs sẽ khó khăn hơn. Đặc biệt các tiêu chuẩn môi trường sẽ phải nâng cao hơn, những trường hợp gây ô nhiễm như Formosa sẽ dễ bị trừng trị hơn và các MNCs sẽ khó dựa vào ISDS để trốn tránh trách nhiệm.

Tất nhiên việc trì hoãn thông qua TPP vì bất kỳ quan điểm nào đều bất lợi cho VN. Nhưng VN sẽ thiệt hại hơn rất nhiều nếu quan điểm protectionism của Trump thắng thế. Không chỉ hàng VN xuất sang Mỹ sẽ không được giảm thuế thêm nữa mà những vụ kiện chống phá giá sẽ dày đặc lên. Những Intel, HP, Nike sẽ khó có thể mở rộng sản xuất ở VN. Có lẽ sẽ chỉ có Trump's Casino/Golf Course tràn sang, sinh viên sẽ được vào học trong các Trump's University, doanh nhân được thử sức với một franchise Việt hóa của The Apprentice. Có điều chưa biết chân dung mạ vàng của Donald hay của Bác sẽ được treo cao hơn ở những nơi đó.