Tôi nghĩ đa số mọi người đều choáng ngợp khi đọc (đúng hơn là xem lướt qua) phần "Lời cám ơn" của BTC.

Tôi nghĩ đa số mọi người đều choáng ngợp khi đọc (đúng hơn là xem lướt qua) phần "Lời cám ơn" của BTC. Đập vào mắt là 2 thủ tướng, 2 tổng bí thư, chủ tịch nước, chủ tịch QH và rất nhiều nhân vật "tai to mặt lớn" khác của bên thắng cuộc. Tác giả còn phỏng vấn được Henry Kissinger và "hàng trăm chính khách, sỹ quan, nhà tư sản, nhà báo, thường dân..." mà tôi đoán là "bên thua cuộc" và đang sống ở hải ngoại.

Đọc kỹ "Lời cám ơn" có thể thấy thực ra số yếu nhân được tác giả phỏng vấn trực tiếp cho quyển sách không nhiều như cảm giác ban đầu. Một số tên tuổi quan trọng không được phỏng vấn (hoặc tác giả không thể tiếp cận), một số khác chỉ là những phỏng vấn khi tác giả là nhà báo như các tướng Võ Nguyên Giáp, Trần Văn Trà, Đoàn Khuê, Phạm Văn Trà. Tướng Trần Văn Trà đã mất trước khi HĐ có ý định viết sách (khoảng năm 1997) nên BTC đã thiếu thông tin về "Câu lạc bộ Kháng chiến" và những bất mãn của ông. Tuy nhiên tác giả không phỏng vấn trực tiếp được cho BTC bà Nguyễn Thị Bình (và những nhân vật cao cấp khác của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam) là một điều rất đáng tiếc.

Không kể những tên tuổi rất lớn của "phía bên kia" như Nguyễn Văn Thiệu, Dương Văn Minh, Trần Lệ Xuân và nhiều vị tướng VNCH ở hải ngoại, một điều đáng tiếc nữa là HĐ đã không phỏng vấn được Nguyễn Cao Kỳ khi ông còn sống. Về phía Mỹ, chỉ một cái tên Kissinger có lẽ chưa đủ cho quyển sách này, đáng lẽ tác giả có thể phỏng vấn thêm các cựu đại sứ Mỹ (cả trước 1975 và sau này), cựu chiến binh đã nghỉ hưu hoặc đang là những chính khách quan trọng trong chính trường Mỹ. Rồi không chỉ có Mỹ, các nhân vật liên quan của các nước đồng minh của Mỹ, của ASEAN (e.g. Lý Quang Diệu), của TQ, Liên Xô và các nước XHCN trước đây... Tôi biết đòi hỏi như vậy ngoài khả năng của HĐ, nhưng đó là wishlist của tôi với một trong những quyển sách quan trọng nhất về lịch sử VN.

Một nguồn tài liệu rất quan trọng mà HĐ công bố là "hơn năm mươi cuốn hồi ký, phần lớn chưa từng xuất bản" của "các nhà cách mạng lão thành". Trong số đó HĐ liệt kê 7 cái tên quan trọng nhất: Trần Quốc Hương, Nguyễn Thành Thơ, Trần Tấn Nghĩa, Ngô Điền, Trần Huy Chương, Ngô Thị Huệ, Nguyễn Thụy Nga. Tuy nhiên trong phần "Danh mục sách tham khảo" ở cuối sách chỉ liệt kê Ngô Điền và Trần Quốc Hương, tôi nghĩ có lẽ danh mục này còn thiếu vì BTC có trích dẫn khá nhiều  Nguyễn Thành Thơ và Nguyễn Thụy Nga ngay trong tập 1. Trong số 126 references mà HĐ liệt kê, thực ra chỉ có khoảng 10 bản thảo các hồi ký chưa được xuất bản, vậy số còn lại (40 quyển) sẽ được trích dẫn trong những tập sau hay phần lớn trong số đó không có thông tin gì đáng giá?

Thực ra khi đọc BTC tôi có cảm giác hầu hết các thông tin quan trọng đều từ các trợ lý, thư ký của các lãnh tụ Trường Chinh, Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng, Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt. Một trường hợp đặc biệt là giáo sư Đặng Xuân Kỳ, vừa là trợ lý vừa là con trai của tổng bí thư Trường Chinh (được tác giả cảm ơn 2 lần riêng biệt). Mặc dù những nguồn tin này rất quan trọng, họ đều là những "người nhà" của các lãnh tụ trên nên sẽ có khuynh hướng khen những người mà mình trợ giúp. Bởi vậy khi đọc BTC, không kể Võ Văn Kiệt là người chắc chắn HĐ (và nhiều người khác sẽ khen) và ngoại trừ Lê Đức Thọ (và một phần nào đó Nguyễn Văn Linh), những lãnh tụ khác đều có hình ảnh đẹp hơn so với "bia miệng" của chính họ ngoài xã hội mấy chục năm qua. 

Mặc dù HĐ có tham khảo một số tài liệu của các học giả phương Tây, có 2 cái tên rất quan trọng liên quan đến VN (và Cambodia) sau năm 1975 mà BTC thiếu là Nayan Chanda của FEER và Carl Thayer của UNSW/Australian Defense Force Academy. Hi vọng trong những lần xuất bản sau BTC sẽ trích dẫn các tác giả này.