Trong vụ xử PvsC ngoài 5 thẩm phán của phiên toà, một nhân vật thứ sáu có vai trò rất quan trọng liên quan đến nhiều...

Trong vụ xử PvsC ngoài 5 thẩm phán của phiên toà, một nhân vật thứ sáu có vai trò rất quan trọng liên quan đến nhiều phán quyết của toà là một expert hydrographer (chuyên gia hải trắc học?). Chuyên gia này là người tư vấn cho các thẩm phán những kiến thức địa lý liên quan đến biển đảo, là những đầu vào quan trọng cho việc phân biệt LTE/rock/island.

Vì tầm quan trọng của chuyên gia này nên qui trình lựa chọn chuyên gia được làm rất thận trọng, phải tìm được người có chuyên môn giỏi và không thiên vị bên nào. Để đảm bảo điều này toà đã phải hỏi ý kiến hai bên về các tiêu chuẩn lựa chọn rồi lên một danh sách các ứng cử viên đủ điều kiện để chọn ra một người. Philippines ủng hộ lựa chọn của toà còn TQ im lặng vì đã tuyên bố không tham gia phiên toà.

Khi thấy lựa chọn của toà là một người Úc tôi đã nghĩ ông này chắc bênh Philippines vì Úc là quốc gia phản ứng khá mạnh với đòi hỏi đường 9 đoạn của TQ. Nhưng hoá ra không phải vậy, đọc những phần phán quyết có liên quan đến hydrography mới thấy vị chuyên gia này rất công bằng, nếu không muốn nói là đã đưa ra những tiêu chuẩn khắt khe hơn cho phía Philippines.

Cụ thể Điều 121(1) định nghĩa LTE là những thực thể bị chìm hoàn toàn khi thuỷ triều cao (high tide). Vấn đề là thuật ngữ "high tide" dù được sử dụng chính thức trong văn bản UNCLOS nhưng không phải là thuật ngữ khoa học. Đúng ra có 4 thuật ngữ chuyên môn liên quan đến "high tide": (i) Mean High Water, (ii) Mean Higher High Water, (iii) Mean High Water Springs, (iv) Highest Astronomical Tide [P. 313]. Các khái niệm này tương đương với mức thuỷ triều cao tăng dần, nghĩa là một mỏm đá có thể bị chìm với (iv) nhưng lại nổi với (ii). Toà (với tư vấn của expert hydrographer) cho rằng phải chọn (iii) theo tiêu chuẩn TQ. Với một thuật ngữ khác là "tide range" tài liệu của TQ cũng được toà sử dụng vì cho rằng đủ độ tin cậy [P. 318].

Với nhưng tiêu chuẩn/thông tin của TQ nói trên toà đã bác các không ảnh EOMAP do Philippines trưng ra làm bằng chứng một số thực thể ở TS là LTE vì bị chìm khi thuỷ triều cao. Cụ thể những bức ảnh cho thấy các thực thể bị chìm dưới nước sử dụng high-tide là Highest Astronomical Tide, cao hơn mức Mean High Water Springs của TQ. Các mô hình mô phỏng cho các dạng high-tide khác nếu sử dụng số liệu tide range của TQ có độ biến động cao sẽ cho kết quả không chính xác [P. 324]. Không ảnh Landsat bị toà bác vì độ phân giải quá thấp [P. 322], còn không ảnh Worldview có độ phân giải cao hơn nhưng lại chỉ được chụp cho các thực thể là rock chứ không phải LTE [P. 323]. Tóm lại toà không chấp nhận các không ảnh do Philippines đưa làm bằng chứng mà đòi hỏi thêm các bằng chứng khác [P. 326].

Bên cạnh các không ảnh Philippines trưng ra một loạt các bản đồ hàng hải để chứng mình cho quan điểm của mình. Nhưng toà vẫn bác vì cho rằng các bản đồ có thể không chính xác, cần phải căn cứ vào số liệu gốc của các cuộc khảo sát hàng hải tại thực địa [P. 331]. Do đó toà đã tự mình tìm kiếm từ văn khố của Anh số liệu gốc các cuộc khảo sát của hải quân Anh và Nhật cuối thế kỷ 19/đầu thế kỷ 20. Toà cũng dựa rất nhiều phân tích và kết luận vào bản đồ hàng hải và hoa tiêu của TQ.

Cắn cứ vào những thông tin đó toà xem xét và ra phán quyết về đặc tính LTE vs rock của các thực thể trong quần đảo TS. Hầu hết kết luận của toà trùng với quan điểm của Philippines, trừ McKennan Reef bị cho là rock (chứ không phải LTE như Philippines đòi hỏi trong Submission 6) vì toà dựa vào một bản đồ hàng hải của TQ [P. 353] và Gaven Reef (North) cũng là rock dựa vào số liệu khảo sát của Nhât [P. 365]. Đây là 2 điểm duy nhất trong số 15 Submissions mà Philippines bị "thua" trong phiên toà. Nhưng nó cũng cho thấy dù expert hydrographer là người Úc nhưng ông ta đã không thiên vị Philippines.