Trước hết phải nói tôi bị shocked khi đọc tin này, tôi tin đa số dân Úc cũng sẽ phẫn nộ khi biết một toà án ra lệnh...

Trước hết phải nói tôi bị shocked khi đọc tin này, tôi tin đa số dân Úc cũng sẽ phẫn nộ khi biết một toà án ra lệnh bịt miệng báo chí như vậy. Chắc chắn sẽ có một tờ báo hoặc một tổ chức dân sự Úc kiện lên toà Tối cao yêu cầu huỷ lệnh toà này và hi vọng họ sẽ thắng kiện để dân Úc và toàn thể thế giới biết được những gì đã diễn ra trong phiên toà xử kín các quan chức Securency trong tháng 6 vừa rồi. Ở đây tôi muốn làm rõ 2 điểm mà nhiều người Việt có lẽ đã không biết/hiểu chính xác về vụ wikileak này.

Thứ nhất nếu có bạn DLV nào hể hả nói: "Thấy chưa, một nước dân chủ như Úc cũng bưng bít thông tin đấy nhé" thì bạn đó cần phân biệt giữa lệnh toà (court order) với lệnh của chính phủ, vd trong trường hợp VN là lệnh của Ban Tuyên giáo hay Bộ 4T (tôi coi ĐCS và chính phủ VN là một). Trong vụ này cơ quan công tố Úc (prosecutor) hoặc một đại diện của chính phủ phải trình bày và thuyết phục được toà rằng một số thông tin nào đó không thể phổ biến cho dân chúng biết vì lý do "national security" và việc hạn chế này nằm trong phạm vi pháp luật cho phép. Nghĩa là chỉ có nhánh tư pháp mới có quyền thẩm định việc cấm báo chí đăng tin như vậy có đúng luật hay không chứ chính phủ (nhánh hành pháp) không được phép làm.

Nếu toà đồng ý với những lập luận của phía chính phủ thì họ sẽ ra một lệnh toà và tất cả các tổ chức, công dân Úc phải có trách nhiệm thi hành. Đây là lý do tại sao không một tờ báo nào của Úc dám đăng chi tiết nội dung của bản lệnh toà này còn các báo nước ngoài khác đã đăng tràn lan. Vì trong bản lệnh toà đó có nêu tên cụ thể của một số đối tượng mà báo chí Úc không được nhắc đến nên chính bản lệnh toà đó cũng là đối tượng toà không cho phép công bố. Tất nhiên lập luận của đại diện chính phủ và phán quyết của toà án đó có thể sai, nhưng chừng nào chưa có một phán quyết (của toà Tối cao) huỷ bỏ lệnh toà này thì lệnh toà đó vẫn có hiệu lực nên không ai được vi phạm nếu không muốn bị truy tố tội trái lệnh toà (đây là tội hình sự). Các bạn đang sống ở Úc lưu ý điều này.

Thứ hai, lệnh toà liệt kê danh sách những người mà báo chí không được đưa tin (bao gồm 4 đương kim/cựu lãnh đạo VN) không có nghĩa những người đó đã có liên quan đến vụ hối lộ của Securency như một số bạn (lề trái) khẳng định. Tất nhiên có lý do để tin rằng những nhân vật có tên trong lệnh toà này có liên quan đến vụ án, nhưng chừng nào thông tin chi tiết về vụ xử Securency chưa được công bố (chính thức hoặc qua một wikileak khác) thì cần hiểu rõ bản lệnh toà này không kết luận những người đó có liên quan mà chỉ cấm đưa tin về họ (liên quan đến vụ án).

Dĩ nhiên bạn có quyền liên tưởng và lập luận "không có lửa sao có khói", nhưng phải phân biệt rõ speculation với kết luận của toà. Tôi không bênh ai hay kết tội ai dù tôi cũng có quan điểm cá nhân.
http://www.smh.com.au/national/wikileaks-publishes-unprecedented-secret-australian-court-suppression-order-20140730-zyc6m.html

"Credit rating" dịch thành "xếp hạng tín nhiệm" kể ra không chuẩn lắm (tôi cũng chẳng biết dịch thế nào), nhưng thôi...

"Credit rating" dịch thành "xếp hạng tín nhiệm" kể ra không chuẩn lắm (tôi cũng chẳng biết dịch thế nào), nhưng thôi tạm chấp nhận. Có điều vì rating của trái phiếu chính phủ được nâng lên một hạng mà cái title viết thành "Uy tín của VN được nâng lên" thì nhà báo phóng tác ghê quá.

Nói thêm, tên lóng của trái phiếu có rating B1 là "junk bond", chữ "junk" ở đây có cùng nghĩa với "junk" trong "junk mail".
http://tuoitre.vn/Kinh-te/620741/uy-tin-cua-viet-nam-duoc-nang-len.html

Quả thực ít ai ngờ được sân bay "nguy hiểm" nhất thế giới lại là Incheon International Airport ở Seoul Hàn quốc.

Quả thực ít ai ngờ được sân bay "nguy hiểm" nhất thế giới lại là Incheon International Airport ở Seoul Hàn quốc. Lý do vì sân bay này quá gần biên giới Bắc Triều tiên, nằm hoàn toàn trong tầm bắn của pháo từ bên kia DMZ và nhiều khả năng sẽ là mục tiêu đầu tiên nếu chiến sự xảy ra.
http://www.businessinsider.com.au/worlds-most-potentially-dangerous-airport-2014-7

Bài này nhắc lại cuộc họp BCT sau khi Dương Khiết Trì rời VN mà Roger Mitton đã tường thuật cách đây mấy tuần.

Bài này nhắc lại cuộc họp BCT sau khi Dương Khiết Trì rời VN mà Roger Mitton đã tường thuật cách đây mấy tuần. Điểm khác biệt là tác giả Zachary Abuza - một chuyên gia gốc Ấn độ hiện đang làm việc ở Mỹ (và có vẻ rất thân với báo TN) - cho biết tên tuổi của từng người trong 2 phe "kiện" vs "hòa" trong nội bộ BCT.
http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/SEA-01-290714.html

Vì không/chưa opt-out theo điều 298 nên dù muốn hay không Ấn độ cũng phải tham dự phiên tòa ITLOS phân chia ranh...

Vì không/chưa opt-out theo điều 298 nên dù muốn hay không Ấn độ cũng phải tham dự phiên tòa ITLOS phân chia ranh giới biển với Bangladesh. Phán quyết của ITLOS là final and binding nên Ấn độ phải chấp hành, trừ khi nước này rút khỏi UNCLOS. Ấn độ cũng phải cân nhắc rất cẩn thận về việc opt-out vì nếu thực thi điều khoản này họ sẽ mất quyền kiện các nước khác trên Ấn độ dương.
http://www.bloomberg.com/news/2014-07-30/india-drops-sea-claim-to-unlock-offshore-oil-in-china-contrast.html

Tôi chỉ hơn "hai chuyên gia trẻ Đinh Tuấn Minh và Phạm Thế Anh" vài tuổi nên hi vọng cũng được xếp vào loại "trẻ"...

Tôi chỉ hơn "hai chuyên gia trẻ Đinh Tuấn Minh và Phạm Thế Anh"  vài tuổi nên hi vọng cũng được xếp vào loại "trẻ" :-) Dù sao các bạn phóng viên nên tránh sử dụng những tính từ như vậy, vì như thế ám chỉ các chuyên gia khác được nhắc tên trong bài là "già".

Trong bài này TS Trần Đình Thiên cảnh báo năng lực trả nợ đang giảm nhanh, tỷ lệ nợ phải trả trên tổng thu ngân sách sẽ vượt 25% trong năm 2014 (tăng từ 22.3% năm 2013). Tuy nhiên không thấy chuyên gia nào đả động đến tỷ lệ nợ công trên (nominal) GDP, một chỉ số quan trọng không kém, có tăng lên hay không.

Tôi cũng không hiểu con số 90 nghìn tỷ trái phiếu phát hành thêm để trả nợ có nằm trong dự toán bội chi NSNN 224 nghìn tỷ hay không (http://gafin.vn/20131217113132381p0c33/du-toan-boi-chi-nsnn-nam-2014-la-224-nghin-ty-dong-bang-53-gdp.htm), thuật ngữ ngân sách của VN rất rối rắm.

Nếu tổng nợ công tăng lên 224 nghìn tỷ và NGDP năm 2014 ước lượng khoảng 4.226 triệu tỷ thì tỷ lệ debt/NGDP năm 2014 khoảng 54.3%, giảm so với 56.2% của năm 2013. Vậy tại sao tỷ lệ nợ phải trả/tổng thu ngân sách lại tệ đi? Có thể do 2 lý do: tử số tăng và/hoặc mẫu số giảm.

Theo ước lượng của tôi tử số tăng từ 176.3 nghìn tỷ lên 208.9 nghìn tỷ, nghĩa là 18.5%. Còn mẫu số giảm từ 790.8 nghìn tỷ xuống 782.9 nghìn tỷ (-1%). Trong hai con số này, số đầu phụ thuộc vào cơ cấu nợ, năm nay tăng nhưng năm sau có thể giảm nếu tỷ lệ debt/NGDP giảm như tôi ước lượng bên trên. Điều đáng lo là tổng thu ngân sách giảm 1% trong khi NGDP tăng khoảng 14.5%.

Ngay cả sau khi loại nguồn thu từ dầu thô (giảm từ 115 xuống 85 nghìn tỷ) tổng thu nội địa (các loại thuế) chỉ tăng từ 530 lên 539 nghìn tỷ (1.7%) rất đáng lo ngại. Một câu hỏi lớn cần đặt ra là tại sao thu nội địa gần như không tăng trong khi NGDP tăng 14.5%. Tôi nghi ngờ con số thu ngân sách năm 2013 (http://www.vcbs.com.vn/vi/Article/4/Boi-chi-NSNN-nam-2013-la-53-GDP-112796).

Có chăng con số thực thu nhỏ hơn số được báo cáo và một lượng lớn trái phiếu ngắn hạn đã được phát hành trong năm 2013 để bù đắp thâm hụt, sang năm 2014 đáo hạn nên làm tỷ lệ nợ phải trả tăng vọt? Hi vọng các chuyên gia, cả già lẫn trẻ, làm rõ vấn đề này.
http://vneconomy.vn/2014072708463039P0C9920/nguy-co-no-cong-viet-nam-thuc-su-nam-o-dau.htm

giangle: Philippines vs China

http://kinhtetaichinh.blogspot.com/2014/07/philippines-vs-china.html

Tác giả Châu Huy Quang, trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, cũng có một điểm sai quan trọng trong...

Tác giả Châu Huy Quang, trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, cũng có một điểm sai quan trọng trong bài báo link bên dưới. VN, TQ chưa công bố chính thức chọn giải pháp giải quyết tranh chấp nào theo Article 287 Part XV của UNCLOS nên chỉ có một phương án duy nhất là đem vụ tranh chấp ra một hội đồng trọng tài theo Annex VII. Cả phương án kiện ở ITLOS lẫn ICJ đều không được phép trừ khi VN và TQ cùng đồng ý đem vụ tranh chấp ra những toà án này.

Một chi tiết nữa cần nói rõ là trong vụ Philippines kiện TQ ỏ PCA, vì TQ không theo kiện nên chủ tịch ITLOS chỉ định 4 thành viên còn lại của hội đồng trọng tài xét xử vụ này. Tác giả Châu Huy Quang nói chủ tịch HĐTT chỉ định là không chính xác. Trên thực tế PCA không có hội đồng trọng tài còn danh sách trọng tài do các nước đề cử theo UNCLOS không có ai là chủ tịch cả.

Điểm cuối cùng cần lưu ý là nếu 2 bên tranh chấp đề cử trọng tài của mình vào hội đồng xét xử thì có thể lấy trọng tài bên ngoài vào. Còn nếu chủ tịch ITLOS chỉ định thì phải lấy trong danh sách trọng tài của UN theo Annex VII UNCLOS. Bởi vậy VN nên nhanh chóng đề cử 4 trọng tài của mình vào danh sách đó, just in case!
http://www.thesaigontimes.vn/114881/Xung-dot-bien-dong--Tu-an-le-Philippines-kien-Trung-Quoc.html

Hôm trước tôi đã có một note về thông tin sai lệch của nhà báo Philippines Chito Sta.

Hôm trước tôi đã có một note về thông tin sai lệch của nhà báo Philippines Chito Sta. Romana. Ông này cho rằng vụ kiện của Philippines chống TQ ở toà ITLOS (thực ra là ở PCA).

Trong bài báo link bên dưới, Chito Sta. Romana lại tiếp tục nói rằng vì xử ở ITLOS nên Philippines có khả năng sẽ thua vì một quan toà tại đây là người TQ (Gao Zhiguo). Đây là một sai lầm nữa của Romana, chứng tỏ ông ta không chịu đọc UNCLOS. Theo Article 17 của Annex VI (qui định về thành phần hội đồng xét xử tại toà ITLOS) nếu trong hội đồng này có một người TQ thì Philippines có quyền đề cử một thẩm phán quốc tịch Philippines tham gia vào hội đồng để đảm bảo công bằng.

Trên thực tế Philippines kiện TQ ở PCA chứ không phải ITLOS và hội đồng trọng tài 5 người không có ai là người Philippines hoặc TQ. Đáng ra Philippines (bên khởi kiện) có quyền đề cử một trọng tài quốc tịch nước mình, còn TQ nếu theo kiện có quyền đề cử một trọng tài quốc tịch TQ. Ba trọng tài trung lập còn lại phải có quốc tịch của một nước thứ ba. Vì khả năng TQ không theo kiện gần như chắc chắn, việc Philippines từ bỏ quyền lợi của mình (không đề cử một trọng tài Philippines) mà đề cử một người Đức cho thấy họ khá "quân tử".
http://www.interaksyon.com/article/91235/despite-china-boycott-ph-case-at-itlos-not-a-sure-win---expert?utm_content=buffer376a9&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer

Theo qui định của Điều 2 trong Annex VII của UNCLOS, mỗi quốc gia thành viên được quyền chỉ định 4 chuyên gia luật...

Theo qui định của Điều 2 trong Annex VII của UNCLOS, mỗi quốc gia thành viên được quyền chỉ định 4 chuyên gia luật biển tham gia vào Danh sách Trọng tài quốc tế lưu tại UN. Trong trường hợp 2 quốc gia tranh chấp không thỏa thuận được 3 trọng tài trung lập, chủ tịch ITLOS sẽ chỉ định 3 người từ danh sách này.

Trong danh sách trọng tài hiện tại trêb website của UN (link bên dưới), VN chưa chỉ định ai.
https://treaties.un.org/Pages/ViewDetailsIII.aspx?&src=TREATY&mtdsg_no=XXI~6&chapter=21&Temp=mtdsg3&lang=en

Đọc các tài liệu về tranh chấp BĐ-HS-TS nói riêng và công pháp quốc tế nói chung tôi thấy một hình thức diplomatic...

Đọc các tài liệu về tranh chấp BĐ-HS-TS nói riêng và công pháp quốc tế nói chung tôi thấy một hình thức diplomatic communication rất phổ biến là Note Verbale. Đây là một tuyên bố ngoại giao nêu quan điểm (phản đối/đồng ý) hoặc yêu cầu của quốc gia này với quốc gia khác hoặc một tổ chức quốc tế về một vấn đề nào đó.

Note Verbale phải được viết theo ngôi thứ ba (không xưng tôi/chúng tôi) và không có chữ ký. Chính vì vậy văn bản này có tính pháp lý không cao nên được sử dụng khá phổ biến, có lẽ để tránh bị vin vào đó trong các vụ kiện tụng sau này. Trong vụ tranh chấp Senkaku với Nhật và BĐ-HS-TS với VN, Philippines, Malaysia, TQ luôn sử dụng Note Verbale cho các tuyên bố của mình.

Theo lời ông Trần Phương (trong Bên Thắng Cuộc), trước khi ký "công hàm" 1958,  Phạm Văn Đồng đã tham khảo ý kiến Hồ Chí Minh rồi việc này đã được đem ra bàn ở cấp cao nhất. Điều này cho thấy VNDCCH lúc đó đã nghi ngại mưu đồ chiếm đoạt BĐ-HS-TS của TQ chứ không phải họ quá ngây thơ về "tình đồng chí" giữa hai nước cộng sản anh em như một số người sau này biện luận. Rất có thể sự nghi ngại đó đã được cụ thể hóa bằng một số tiểu xảo văn bản (cố tình không nhắc đến HS-TS, ký vào ngày chủ nhật).

Nhưng đáng tiếc là chính phủ VNDCCH lúc đó đã không có chuyên gia công pháp quốc tế nào tư vấn để soạt thảo văn bản đó dưới dạng một Note Verbale. Lại một lần nữa "đắng lòng" vì rất có thể  lúc đó chính phủ VNDCCH đã không còn các trí thức/luật gia Tây học trợ giúp nữa, họ đã vào Nam hết hoặc đã quá sợ hãi/bất mãn về vụ Nhân văn Giai phẩm/Cải cách ruộng đất. Dù lý do nào đi nữa đây là một điều đáng tiếc lịch sử cho VNDCCH, chữ "nếu" không bao giờ xảy ra.

Trong khi đó ngay từ năm 1932 chính phủ TQ đã sử dụng Note Verbale để phản đối Pháp chiếm HS.
http://en.wikipedia.org/wiki/Note_verbale

Xem cái này để biết mặt một số khôi nguyên Nobel kinh tế.

Xem cái này để biết mặt một số khôi nguyên Nobel kinh tế.
http://www.youtube.com/watch?v=5gFPAC1vd50&feature=share

Khi quyết định dời nhà máy lọc dầu đầu tiên từ Vũng tàu ra Dung quất, mục đích của chính phủ VN là sử dụng nhà máy...

Khi quyết định dời nhà máy lọc dầu đầu tiên từ Vũng tàu ra Dung quất, mục đích của chính phủ VN là sử dụng nhà máy này làm đòn bẩy phát triển kinh tế cho khu vực rất nghèo này ở miền Trung. Chính sách phân tán công nghiệp để trợ giúp phát triển này có nhiều điểm sai lầm, một trong số đó là không tận dụng được đặc tính "agglomeration" của các khu công nghiệp.

Bài báo link dưới đây kiểm chứng đặc tính này với số liệu thực tế của TQ, cho thấy agglomeration có tác dụng đáng kể lên innovation của các công ty tập trung trong một industrial cluster. Về mặt lý thuyết Paul Krugman là người đi tiên phong cổ suý cho economy of scales ở các khu vực tập trung nhiều công ty/nhà máy công nghiệp. Nhánh kinh tế học mà Krugman khởi xướng sau này phát triển thành economic geography và spatial economics. Dù không biết mấy về lĩnh vực này tôi nghĩ các bạn sinh viên hãy chú ý đến nó. Rất có khả năng nó có nhiều ứng dụng thực tế trong phát triển kinh tế.
http://www.voxeu.org/article/agglomeration-and-product-innovation-china

Với HCM và rất nhiều người VN thì "Không có gì quí hơn độc lập tự do".

Với HCM và rất nhiều người VN thì "Không có gì quí hơn độc lập tự do". Nhưng với Mohandas Gandhi có thứ còn quí hơn độc lập:

"...good sanitation was more important than independence."

Vị thủ tướng mới của đất nước này, nơi cũng có truyền thống "Nhất ... đồng, nhì quận công" giống VN, vừa tuyên bố:

"...building toilets is a priority over temples."

Rất mong Narendra Modi sẽ thành công trong công cuộc chấn hưng Ấn độ, khởi đầu với kế hoạch xây 5.2 triệu nhà vệ sinh từ nay đến cuối tháng 9 (mỗi giây một nhà vệ sinh mới).
http://www.economist.com/news/asia/21607837-fixing-dreadful-sanitation-india-requires-not-just-building-lavatories-also-changing

Rất ngạc nhiên khi Ron Paul, một cựu nghị sĩ cực hữu đảng Cộng hòa, lên tiếng bênh vực Nga trong vụ MH17.

Rất ngạc nhiên khi Ron Paul, một cựu nghị sĩ cực hữu đảng Cộng hòa, lên tiếng bênh vực Nga trong vụ MH17. Cảnh báo các bạn thân Nga/DLV đừng vội trích dẫn ông này kẻo bị hố vì đây là một nhân vật chống Cộng khét tiếng.

Cá nhân tôi nghĩ dù ai là thủ phạm đây là một tai nạn, một collateral damage trong chiến tranh, mà phương Tây đang tìm cách "chính trị hóa" như Putin nói. Đồng ý là phải trừng trị kẻ đã gây ra tội ác này và phải chấm dứt nội chiến ở Ukraine, nhưng không thể ignore vấn đề an toàn hàng không khi Malaysia Airlines và nhiều hãng hàng không khác vẫn bay ngang qua vùng chiến sự như vậy, hơn nữa đây không phải lần đầu máy bay dân dụng bị bắn nhầm.

Có một điều tôi đồng ý với Ron Paul là phương Tây đang làm ầm ĩ vụ này lên để che dấu một "inconvenient fact" khác. Nhưng trái với Ron Paul tôi cho rằng điều mà phương Tây cố tình không đề cập đến là sự bất lực của Mỹ/EU trong việc giải quyết khủng hoảng Ukraine sớm hơn và hiệu quả hơn. Nếu Mỹ/EU "diều hâu hơn" với Putin ngay từ vụ Crimea thì có thể quả tên lửa định mệnh đó đã không được bắn lên. Và biết đâu TQ cũng đã e dè hơn ở Biển Đông.

Những gì xảy ra ở Syria/Ukraine/Biển Đông khẳng định quan điểm của Robert Kagan: "Superpowers don't get to retire".
http://www.businessinsider.com.au/ron-paul-defends-russia-after-malaysian-plane-crash-2014-7

Viet-Studies link đến bài này của Sourabh Gupta nhưng có vẻ GS Trần Hữu Dũng không đọc kỹ để chỉ ra đây là một bài...

Viet-Studies link đến bài này của Sourabh Gupta nhưng có vẻ GS Trần Hữu Dũng không đọc kỹ để chỉ ra đây là một bài rất thiên vị TQ. (Tôi khá ngạc nhiên vì tác giả là một người Ấn độ đang làm việc ở Mỹ).

Lập luận của Gupta như sau: vì nhiều nước phương Tây đã và đang claim EEZ cho các đảo đá không có người sống nên nghiễm nhiên các đảo ở Hoàng Sa cũng có EEZ. Như vậy vụ giàn khoan HD-981 về bản chất là tranh chấp chủ quyền của Hoàng Sa.

Không dừng lại ở đó Gupta cho rằng các nước có quyền (và đã có tiền lệ) đơn phương tiến hành thăm dò dầu khí phần biển bên trong đường trung tuyến (median line) giữa 2 quốc gia có tranh chấp EEZ. Do đó việc TQ đặt giàn khoan gần Hoàng Sa là hoàn toàn hợp pháp. VN không nên can thiệp vào các hoạt động của TQ phía ngoài đường trung tuyến của mình (nghĩa là bên ngoài khoảng cách 60-70 hải lý tính từ đảo Lý Sơn).

Không khó có thể bác bỏ lập luận của Gupta. EEZ liên quan đến 3 (quần) đảo mà tác giả này lấy ra làm ví dụ (Okinotorishima của Nhật, Howland and Baker  của Mỹ, và Heard and McDonald của Úc) đều do các nước này tự claim, nhiều khả năng sẽ bị ITLOS/ICJ phủ quyết (trừ đảo Heard của Úc khá lớn dù không có người ở). Mỹ cho đến giờ này chưa công nhận UNCLOS và nếu có sẽ "opt out" như TQ (theo điều 298) cũng vì lý do EEZ của 2 hòn đảo này. Úc đã công nhận UNCLOS nhưng đã tuyên bố "opt out".

Nhưng quan trọng hơn chính TQ đang phản đối rất mạnh claim của Nhật về EEZ của Okinotorishima mặc dù EEZ của TQ không chồng lấn với EEZ của hòn đảo này và TQ cũng không claim chủ quyền. Nếu quan điểm của TQ đối với Okinotorishima cũng được áp dụng ở Hoàng Sa thì chắc chắn Triton cũng không có EEZ.

Quan điểm ủng hộ TQ có quyền đặt giàn khoan bên trong đường trung tuyết tính từ Hoàng Sa cũng phi lý. Không kể như vậy nghiễm nhiên công nhận đảo Triton có EEZ mà còn coi một bãi đá chỉ dài hơn một km có trọng số tương đương với toàn bộ bờ biển hàng trăm km của VN. Phi lý hơn chính TQ cũng không coi trọng nguyên tắc bên trong đường trung tuyết này khi đã ngang nhiên cắt cáp tàu Bình Minh ở vị trí phía Tây đường trung tuyến giữa VN và TQ (vị trí tàu Bình Minh bị cắt cáp (17 26 2 N/108 0 2 E) chỉ cách bờ biển Quảng Trị hơn 50km).

Hãy nhớ cái tên Sourabh Gupta này, có thể chúng ta sẽ còn gặp lại.


P.S. Bài của Gupta còn có một chi tiết không chính xác khi cho rằng hòn đảo lớn nhất trong quần đảo Senkaku nhỏ hơn hòn đảo lớn nhất của Hoàng Sa. Trên thực tế đảo lớn nhất của Senkaku là Uotsuri-shima có diện tích 4.32km2 trong khi đảo lớn nhất của Hoàng Sa là Phú Lâm (Woody) chỉ rộng 2.1km2.
http://www.eastasiaforum.org/2014/07/20/murky-waters-surround-the-rule-of-law-in-the-south-china-sea

GS Trần Hữu Dũng rất chú ý đến chi tiết TQ tuyên bố HD-981 đã tìm được dầu khí ở vị trí nó đã hoạt động 2 tháng nay.

GS Trần Hữu Dũng rất chú ý đến chi tiết TQ tuyên bố HD-981 đã tìm được dầu khí ở vị trí nó đã hoạt động 2 tháng nay. Trước đây tôi đã nghi ngờ việc giàn khoan này có thực sự ra đó khoan thăm dò hay không. Khoảng thời gian 2 tháng quá ngắn cho một mũi khoan, nhất là ở vùng nước sâu như vậy. Những cuộc khoan thăm dò của VN trước đây (PVN và các nhà thầu nước ngoài) kéo dài hàng năm.

Ngay cả nếu HD-981 đã thực sự khoan và cực kỳ may mắn cũng chỉ có khả năng nó tìm thấy dấu hiệu có dầu khí. Trong trường hợp này nó sẽ phải tiến hành khoan thêm nhiều mũi nữa để thẩm định trữ lượng nên kể cả nếu HD-981 rút đi vì lý do tránh bão nó sẽ phải quay lại tiếp tục khoan khi điều kiện cho phép.

Đến thời điểm này tôi vẫn cho là HD-98 ra đó vì mục đích claim chủ quyền chứ nó chẳng khoan gì cả hoặc chỉ thực hiện một số test kỹ thuật. Bởi vậy tôi không tin nó đã tìm thấy dầu khí ở vùng biển đó (tất nhiên tôi có thể sai nếu sau khi bão tan nó lại quay lại đúng chỗ đó khoan tiếp).

Nhưng nếu vậy tại sao TQ lại phao lên là tìm thấy dầu? Ngay cả nếu có dầu khí thật giấu thông tin đó đi có lợi hơn cho TQ chứ? Tôi chỉ có thể đưa ra một lý do là TQ phải nói đã tìm ra dầu khí để justify cho việc kéo giàn khoan ra đó, vừa tốn kém vừa gây căng thẳng với VN và cả Mỹ. Nếu vậy có thể trong nội bộ lãnh đạo TQ cũng có 2 phe, một phe diều hâu muốn leo thang (nên cần phải có lý do) còn phe kia muốn hoà hoãn. Việc phao tin tìm thấy dầu có lý do nội bộ chứ không phải đối ngoại.
http://www.the-american-interest.com/blog/2014/07/16/chinese-oil-rig-moves-out-of-disputed-territory

Khác với trái phiếu chính phủ, tín phiếu của NHNN là một công cụ của chính sách tiền tệ để hút thanh khoản về chứ...

Khác với trái phiếu chính phủ, tín phiếu của NHNN là một công cụ của chính sách tiền tệ để hút thanh khoản về chứ không phải để huy động vốn. Đây không phải là công cụ đầu tư nên cho BHTG được mua loại tín phiếu này chẳng khác gì một dạng NHNN "bơm tiền" sang cho BHTG.

Trên thực tế điều này thừa vì một khi NHNN cho phép NHTG mở tài khoản tại NHNN rồi trả lãi cho số dư trong tài khoản đó thì đằng nào BHTG cũng có "thu nhập", chẳng cần phải mua tín phiếu làm gì. Về mặt thanh khoản đằng nào số tiền của BHTG cũng nằm trong NHNN nên NHNN chẳng cần phải sử dụng tín phiếu để hút thanh khoản từ BHTG về. Tóm lại đọc cái dự thảo này chẳng hiểu ý định của NHNN là gì nữa.
http://gafin.vn/20140714123448403p0c34/bao-hiem-tien-gui-viet-nam-se-duoc-mua-tin-phieu-nhnn.htm

Những ai ở LX cuối thập kỷ 1980 - đầu 1990 hẳn còn nhớ Eduard Shevardnadze, vị bộ trưởng Ngoại giao Xô Viết cuối...

Những ai ở LX cuối thập kỷ 1980 - đầu 1990 hẳn còn nhớ Eduard Shevardnadze, vị bộ trưởng Ngoại giao Xô Viết cuối cùng và là cánh tay phải của Mikhail Gorbachov. Ông vừa qua đời tuần trước.

Rất thành công chống tham nhũng và cải tổ Gruzia (Georgia) trong những năm 1970 khi ông là bí thư thứ nhất của nước cộng hoà này, Shevardnadze được Gorbachov kéo về Moscow để giúp công cuộc cải tổ LX với Perestroika và Glasnost. Dù ít được nhắc đến, Shevvy (tên thân mật của Shevardnadze) có vai trò rất quan trọng trong việc chấm dứt chiến tranh lạnh và tháo xiềng xích cho Đông Âu mà đỉnh điểm là sự sụp đổ của bức tường Berlin.

Sau khi LX tan rã Shevardnadze trở về quê hương trở thành tổng thống Gruzia từ năm 1995. Một lần nữa ông đã ổn định được đất nước đưa Gruzia thành một đồng minh của phương Tây ngay sát nách Nga. Đáng tiếc là dù rất trong sạch và có nhiều kinh nghiệm chống tham nhũng từ thời Xô viết, Shevardnadze đã dần trở nên độc đoán và mất khả năng kiểm soát các nhóm lợi ích trong chế độ mới. Càng về cuối cuộc đời chính trị của mình Shevardnadze càng xa rời các nguyên tắc dân chủ và cuối cùng bị lật đổ bởi cuộc Cách mạng Hoa hồng năm 2003 sau khi ông đạo diễn một cuộc bầu cử gian lận.

Cuộc đời Shevardnadze và của nhiều lãnh tụ khác, như có người nhận xét, không thể xếp hẳn vào một phía tốt hay xấu. Ông đã từng là người cấp tiến, cải tổ, có công lao rất lớn cho LX và Gruzia nhưng cuối cùng vẫn không thoát được mẫu hình cộng sản. Sau khi bị lật đổ Shevardnadze đã nuối tiếc thốt lên: "Too much democracy was a mistake".

Nếu sau này VN có thay đổi chế độ, nhiều khả năng cuộc cách mạng đó sẽ được dẫn dắt bởi một lãnh tụ cựu cộng sản trong sạch và có tâm (một Nguyễn Bá Thanh nào đó). Bài học của Gruzia qua cuộc đời Shevardnadze cho thấy các lãnh tụ dù vì dân vì nước đến đâu cũng có thể có lúc thoái hoá. Điều quan trọng là thể chế chính trị phải resilient trước những lãnh tụ như vậy, nghĩa là người dân phải thực sự có quyền thay đổi lãnh tụ nếu người đó không còn phù hợp. Biết vậy nhưng thực tế không hề dễ.
http://www.economist.com/news/obituary/21606711-eduard-shevardnadze-soviet-foreign-minister-and-then-president-georgia-died-july-7th

Trong một nghiên cứu gần đây tại tỉnh Gansu (Cam Túc), một trong những nơi nghèo nhất TQ, những học sinh lớp 4 đến...

Trong một nghiên cứu gần đây tại tỉnh Gansu (Cam Túc), một trong những nơi nghèo nhất TQ, những học sinh lớp 4 đến lớp 6 bị cận thị được phát miễn phí một cặp kính nếu gia đình không có khả năng tự mua. Sau một năm kết quả học tập của những học sinh này tăng lên đáng kể.

Kiểm soát các yếu tố ngoại vi (bằng các biện pháp thống kê và mẫu so sánh) các tác giá đánh giá chương trình phát kính miễn phí có tác dụng tương đương với 0.9 năm học cho những em chịu đeo kính. Nghĩa là kết quả kiểm tra của các em này tương đương như nếu các em không đeo kính nhưng phải ngồi học thêm gần một năm nữa.

Các tác giả cũng ước lượng được tác dụng của một cặp kính đến thu nhập sau này của các em: sẽ tăng thêm 128 yuan/năm (xấp xỉ 20 USD/năm). Với giá một cặp kính chắc chỉ khoảng 10 USD, rõ ràng đây là một khoản đầu tư có lợi nhuận cực cao. Mà không chỉ về mặt kinh tế, với thị giác tốt hơn cuộc sống của những học sinh này sẽ được cải thiện đáng kể và externality cho xã hội còn cao hơn nữa.

Điều này chắc cũng đúng với VN. Tôi để ý rất ít khi thấy trẻ em ở nông thôn và các vùng sâu vùng xa đeo kính. Chỉ một cặp kính có thể thay đổi cuộc đời của các em, ít nhất cũng bằng gần một năm ngồi thêm trên ghế nhà trường. Rất mong Bộ Giáo dục quan tâm đến vấn đề này. Nhưng trong lúc các quan chức giáo dục còn mải mê với những đề án tích hợp/Cambridge hay xây nhà vệ sinh tỷ đồng, rất mong các nhà hảo tâm có thể xây dựng một chương trình đưa kính miễn phí về nông thôn giống như chương trình Sách hóa nông thôn của anh Nguyễn Quang Thạch. Tôi tin sẽ được cộng đồng ủng hộ.
http://www.economist.com/blogs/freeexchange/2014/07/health-and-education?fsrc=rss

Tôi không dám chắc sàn giao dịch bitcoin VBTC có hợp pháp hay không (quan điểm riêng của tôi là không nên cấm).

Tôi không dám chắc sàn giao dịch bitcoin VBTC có hợp pháp hay không (quan điểm riêng của tôi là không nên cấm). Nhưng nếu nó phạm luật người có quyền yêu cầu công an đến bắt là Viện Kiểm sát chứ không phải một ông vụ trưởng của NHNN.
http://gafin.vn/20140711013523822p0c40/vu-truong-vu-thanh-toan-se-bao-cong-an-bat-san-giao-dich-bitcoin-tai-viet-nam.htm

Một số ý kiến về cuộc tranh luận giữa Stein Tonnesson và Phạm Quan Tuấn tháng 11/2011.

Một số ý kiến về cuộc tranh luận giữa Stein Tonnesson và Phạm Quan Tuấn tháng 11/2011. Cuộc tranh luận này thú vị hơn nhiều cuộc tranh luận giữa Sam Bateman và Dương Danh Huy/Phạm Quang Tuấn mới đây mà Sam Bateman hầu như không có lập luận gì đáng kể.
http://kinhtetaichinh.blogspot.com/2014/07/stein-tonnesson-vs-pham-quang-tuan.html

Tại sao Philippines kiện TQ tại PCA chứ không phải ITLOS hay ICJ?

Tại sao Philippines kiện TQ tại PCA chứ không phải ITLOS hay ICJ? Câu trả lời hóa ra khá đơn giản: vì theo qui định của UNCLOS Philippines buộc phải đem vụ kiện ra một tòa trọng tài (Annex VII) mà PCA là nơi có uy tín nhất.

Điều 287 của UNCLOS đưa ra 4 lựa chọn cho việc giải quyết tranh chấp giữa các thành viên: (i) ICJ, (ii) ITLOS, (iii) arbitral tribunal (vd PCA), (iv) một tòa atrbitation đặc biệt (vd về môi trường, đánh cá). Mỗi thành viên UNCLOS được phép đăng ký/tuyên bố bằng văn bản lựa chọn một trong 4 phương án giải quyết tranh chấp của mình  (có thể nhiều hơn một nếu muốn). Tuyên bố lựa chọn này có thể thực hiện bất kỳ khi nào sau khi trở thành thành viên.

Nếu 2 quốc gia tranh chấp chưa tuyên bố/đăng ký phương án giải quyết phân xử thì phương án arbitration được chọn "by default", nghĩa là trừ khi họ cùng đồng ý chọn phương án khác phân xử buộc phải thực hiện ở một tòa trọng tài. Vì chưa có nước nào trong số các quốc gia tranh chấp ở Biển Đông đã tuyên bố/lựa chọn phương án phân xử nên hiển nhiên Philippines phải đem vụ kiện ra tòa trọng tài.

Như vậy nếu VN đi kiện TQ về vấn đề giàn khoan HD-981 vi phạm EEZ của mình, VN cũng phải đưa ra một tòa trọng tài mà nhiều khả năng sẽ là PCA.
http://cil.nus.edu.sg/wp/wp-content/uploads/2011/12/Beckman_MIMA_SCS_Conference_12-13_Dec_2011_draft_10_Dec1.pdf

Năm ngoái khi nhiều người kêu gọi sử dụng lại Hiến pháp 1946 chắc ít người đọc và phân tích kỹ bản hiến pháp này...

Năm ngoái khi nhiều người kêu gọi sử dụng lại Hiến pháp 1946 chắc ít người đọc và phân tích kỹ bản hiến pháp này (tôi cũng vậy).

Theo Stein Tonnesson Hiến pháp 1946 khá giống một bản dự thảo hiến pháp của Pháp cuối năm 1945 được ĐCS Pháp ủng hộ nhưng cuối cùng không được thông qua. Bản hiến pháp này có một số nhược điểm như không phân tách rõ ràng ba nhanh quyền lực, không có toà án hiến pháp, không đòi hỏi chính phủ phải được đa số đại biểu QH ủng hộ, không xác định rõ quyền công dân...

Có một chi tiết thú vị là trong ban soạn thảo Hiến pháp 1946 có một đại diện của Việt Nam Quốc Dân Đảng, ông Phạm Gia Đỗ. Ông này đề nghị hình thức lưỡng viện (thương và hạ viện) cho QH VN và giảm bớt các qui định có tính giai cấp. Đề nghị này bị bác bỏ và ông Phạm Gia Đỗ đã bỏ phiếu chống lại Hiến pháp 1946 trong phiên họp toàn thể.
http://www.cliostein.com/documents/1998/98%20lec%20ho%20chi%20hanoi.pdf

Bài báo này của Roger Mitton GS Trần Hữu Dũng giới thiệu link mà không trích dẫn câu kết luận dưới đây quả là thiếu...

Bài báo này của Roger Mitton GS Trần Hữu Dũng giới thiệu link mà không trích dẫn câu kết luận dưới đây quả là thiếu sót lớn:

"Basically, Hanoi has capitulated. There’ll be no more protests, no appealing to the UN, no war games with the US and no leading an ASEAN united front against Beijing."

Vì đây là tin đăng trên mmtimes.com chứ không phải nytimes.com nên hi vọng Roger Mitton chỉ "nghe hơi nồi chõ" từ vỉa hè HN về các cuộc họp Bộ Chính trị thôi chứ không có thông tin gì chắc chắn.
http://www.mmtimes.com/index.php/opinion/10918-vietnam-suffers-from-the-wobbles.html

Xin "thú nhận" là tôi vẫn chưa đọc hết cuốn "Capital in the 21st century" của Thomas Piketty, nói chính xác là mới...

Xin "thú nhận" là tôi vẫn chưa đọc hết cuốn "Capital in the 21st century" của Thomas Piketty, nói chính xác là mới đọc được 1/2 (có excuse "chính đáng" vì dạo này bận đọc về HS-TS :-) ). Dẫu sao tôi vẫn "khá khẩm" hơn rất nhiều người vì theo Jordan Ellenberg, một giáo sư toán ở University of Wisconsin, đa số reader của quyển sách này mới chỉ đọc đến trang 26.

Vị giáo sư này đưa ra một chỉ số để ước tính mức độ đọc kỹ của một quyển sách:

"Take the page numbers of a book’s five top highlights, average them, and divide by the number of pages in the whole book. The higher the number, the more of the book we’re guessing most people are likely to have read."

C21C đã phá kỷ lục "đọc lướt" của quyển "A Brief History Of Time” của Stephen Hawking.
http://www.businessinsider.com.au/least-read-book-of-the-year-2014-7

Dù giảm nhẹ so với tháng trước PMI tháng 6 (52.3) tiếp tục trên mức 50, nghĩa là manufacturing sector vẫn có tăng...

Dù giảm nhẹ so với tháng trước PMI tháng 6  (52.3) tiếp tục trên mức 50, nghĩa là manufacturing sector vẫn có tăng trưởng. Mặc dù một số doanh nghiệp cho biết vụ bạo loạn BD/VA có ảnh hưởng đến sản xuất, có vẻ tác động tiêu cực của việc hạn chế trọng lượng tải xe lên các doanh nghiệp vẫn đáng lo ngại hơn vụ giàn khoan HD-981.

Trong khi giới chuyên gia và bloggers lo ngại nếu TQ cấm vận sẽ gây khó khăn cho đầu vào của nhiều doanh nghiệp, chính họ lại khá thờ ơ biểu hiện qua việc không có dấu hiệu tăng mua và tích trữ nguyên vật liệu. Cả New Orders lẫn New Export Orders vẫn tiếp tục tăng dù khá chậm cho thấy đến giờ này domestic và external demand vẫn khả quan.

PMI hai tháng vừa rồi tốt hơn tôi dự đoán, hi vọng kinh tế VN sẽ giữ được đà tăng trưởng trong những tháng tới.

Thời điểm năm 1974 ông Nguyễn Thành Trung là điệp viên của Bắc Việt nên nhiều khả năng ông sẽ thông báo cho miền Bắc...

Thời điểm năm 1974 ông Nguyễn Thành Trung là điệp viên của Bắc Việt nên nhiều khả năng ông sẽ thông báo cho miền Bắc biết kế hoạch chuẩn bị không kích tái chiếm HS của miền Nam. Tôi rất thắc mắc không biết lúc đó miền Bắc phản ứng thế nào với thông tin này: Báo cho TQ vì lúc đó TQ vẫn còn là đồng minh? Ỉm thông tin này đi hi vọng miền Nam sẽ tái chiếm được HS? Bí mật thông báo cho miền Nam sẽ án binh bất động để miền Nam rảnh tay cho kế hoạch tái chiếm?

Một điểm tôi không hoàn toàn đồng ý với nhận định của ông Trung là khả năng giành lại HS bằng quân sự. Tất nhiên tôi không có một tí kiến thức quân sự nào để tranh luận với ông Trung, nhưng ngay cả nếu năm 1974 không quân VNCH được phép tấn công chưa chắc cục diện đã thay đổi. Một số nhà sử học nước ngoài cho rằng sau khi TQ chiếm HS, hải quân VNCH đã xác định không có khả năng đánh lại được nên dạt xuống phía Nam chiếm một số đảo ở TS lúc đó còn bỏ trống.

Ở thời điểm đó nếu không kích thắng lợi chưa chắc hải quân VNCH đã quay lại được HS vì lực lượng TQ ở đảo Phú Lâm rất mạnh. Hơn nữa ngay cả nếu VNCH chiếm được lại HS trong năm 1974, nhiều khả năng TQ sẽ tái chiếm trong giai đoạn mùa xuân 1975 khi miền Bắc tấn công tổng lực. Thậm chí nếu loại bỏ phương án này, TQ cũng rất có thể sẽ tấn công HS trong năm 1979 hoặc 1988, VN kiểu gì cũng sẽ mất HS. Môt khi TQ có dã tâm thì VN chỉ có một con đường là xây dựng liên minh quân sự với một quốc gia đủ sức và có willing đối trọng lại TQ trên Biển Đông (liên minh với LX giai đoạn 1978-1990 đã không đáp ứng được điều này).

Chữ "nếu" của ông Nguyễn Thành Trung rất lãng mạn nhưng chúng ta phải thực tế.
http://motthegioi.vn/tieu-diem/neu-tong-thong-thieu-cung-thi-hoang-sa-da-khong-mat-84609.html

Bài báo này có một thông tin sai nghiêm trọng.

Bài báo này có một thông tin sai nghiêm trọng. Philippines kiện TQ ở Permanent Court of Arbitration (PCA) chứ không phải International Tribunal for the Law of the Sea (ITLOS). Đây là hai cơ quan phân xử quôc tế hoàn toàn khác nhau, PCA được thành lập năm 1899 có trụ sở tại The Hague (Hà lan) còn ITLOS thành lập năm 1994 tại Hamburg (Đức).

Rất có thể Philippines tránh không đưa vụ kiện ra ITLOS vì GS Zhiguo Gao người TQ là một thành viên của toà này. Tuy nhiên việc bài báo cho rằng vị GS này từng viết bài giải thích cơ sở pháp lý của đường lưỡi bò do TQ đưa ra chứng tỏ ITLOS sẽ xử có lợi cho TQ là một kết luận vội vàng. Không chỉ GS Gao, rất nhiều học giả quốc tế khác đã tìm cách giải thích cơ sở pháp lý của TQ vì bản thân nước này chưa bao giờ công bố rõ ràng đường lưỡi bò là gì ngoại trừ vẽ vào các bản đồ của mình và đã chính thức nộp cho CLCS năm 2009 (trong một Note Verbale phản đối submission của Malaysia và VN).

Đó không phải là thiên vị hay bênh TQ mà là một phân tích học thuật bình thường. Trên thực tế những bài phân tích cơ sở pháp lý của đường lưỡi bò phần nhiều cho thấy sự vô lý và trái luật UNCLOS từ phía TQ, nghĩa là những phân tích đó sẽ giúp VN và những claimant khác khi đi kiện TQ ở các toà án quốc tế.
http://www.interaksyon.com/article/85184/china-has-a-sitting-judge-in-itlos-who-wrote-legal-article-on-9-dash-line---veteran-china-watcher

Massive Open Online Courses (MOOC) đã được The Economist nhắc đến vài lần.

Massive Open Online Courses (MOOC) đã được The Economist nhắc đến vài lần. Số báo vừa rồi cũng có một loạt bài về MOOC và giáo dục đại học nói chung. Nhưng bài quan trọng nhất (link bên dưới) không phải về MOOC mà là về sự thành công của hệ thống đại học tư vì lợi nhuận của Brazil. Bài này đáng để tất cả những ai đang làm về giáo dục đại học ở VN nghiền ngẫm, kể cả các bạn đang chuẩn bị cho sự ra đời của Đại học Fulbright phi lợi nhuận.

Xin trích dẫn vài con số từ bài báo: 3/4 thị phần giáo dục đại học của Brazil nằm trong tay của các trường tư vì lợi nhuận, công ty kinh doanh đại học tư lớn nhất Brazil có market capitalization khoảng 8 tỷ USD, số lượng sinh viên của một trong các trường đại học tư là 150,000 sinh viên học ở 500 trung tâm trên toàn quốc, học phí ở các trường tư không đắt và đang giảm trong khi chất lượng tăng rất nhanh.

"A winning recipe" của các trường tư Brazil là gì? Để biết bí quyết này của họ phải hiểu cái dilemma của giáo dục đại học truyền thống:

"Quality [in education] is easy. And so is quantity. What’s difficult is combining the two.”

Nghĩa là xây dựng một chương trình/đội ngũ đào tạo đại học có chất lượng thì dễ, tuyển một lượng sinh viên lớn để có lợi nhuận và giảm học phí cũng dễ, nhưng đảm bảo cả hai điều này một lúc rất khó.

Các trường tư ở Brazil đã làm được bằng cách ứng dụng hình thức giáo dục trực tuyến như MOOC nhưng có một cải tiến quan trọng. Đó là các buổi nghe giảng lecture online có moderator, là những người không nhất thiết là giáo sư rất giỏi nhưng đủ khả năng giải thích và giúp đỡ sinh viên khi họ nghe các bài giảng online. Bên cạnh bài giảng online sinh viên còn phải tham gia các buổi seminar tại chỗ thảo luận kiến thức học được từ lecture.

Như vậy các trường tư Brazil tránh được điểm yếu của MOOC là không kiểm soát được chất lượng học/hiểu của sinh viên nhưng vẫn tận dụng được ưu điểm của hình thức đào tạo này là chỉ cần một đội ngũ giáo sư nhỏ có thể giảng cho hàng chục ngàn sinh viên cùng lúc. Yếu tố cuối cùng giúp các trường thành công là một vài chính sách của chính phủ Brazil khuyến khích và kiểm soát chất lượng đầu ra từ các trường đại học (chứ không phải đầu vào như VN).

Nếu Fulbright University sắp tới cũng áp dụng được mô hình này, sử dụng online lecture do các giáo sư giỏi của Harvard (và các nơi khác trên thế giới) trong khi vẫn có một đội ngũ moderator tại chỗ giúp sinh viên thì vấn đề chất lượng và chi phí sẽ không còn quá khó khăn. Điều quan trọng là trường phải được quyền soạn chương trình đào tạo độc lập không cần BGD duyệt. Chỉ tiêu đào tạo và tuyển sinh cũng vậy, trường phải được tự do hoàn toàn nếu có mơ ước lúc nào đó sẽ có 150,000 sinh viên như ở Brazil.
http://www.economist.com/news/business/21605925-two-big-brazilian-education-firms-now-process-merging-show-how-universities-can-do

Số báo The Economist tuần này (28/6) có một series Special Report về Ba lan.

Số báo The Economist tuần này (28/6) có một series Special Report về Ba lan. Loạt bài này có thể tóm tắt trong một câu: giai đoạn 25 năm sau khi chế độ Cộng sản sụp đổ, đất nước này trải qua một thời kỳ hoàng kim tốt nhất trong 500 năm qua. Ba lan hiện đang là ngôi sao sáng nhất trong số các nước cựu XHCN Đông Âu.

Nhưng cũng trong số báo này có 2 bài khác nhắc đến một quốc gia Đông Âu khác ít người để ý nhưng càng ngày càng làm thế giới ngạc nhiên. Đó là Estonia, một quốc gia nhỏ trên bờ biển Baltic với chỉ 1.3 triệu dân và đã là thành viên của EMU từ năm 2011. Tallinn, thủ đô Estonia, được ví như Silicon Valley Đông Âu, birthplace của rất nhiều startup thành công mà nổi tiếng nhất là Skype và Kazaa.

Với một chính sách đầu tư mạnh mẽ vào CNTT từ thập kỷ 1990 Estonia đã trở thành một hình mẫu cho cả thế giới về chính phủ điện tử. Bài báo link bên dưới ca ngợi mô hình digital ID card của Estonia, cho rằng EU và cả thế giới sẽ đi theo mô hình đó (ngoại trừ VN vẫn đang loay hoay có để tên bố mẹ trên CMND hay không hay thẻ căn cước có thay luôn giấy khai sinh hay không).

Bài thứ hai chỉ nhắc thoáng qua Estonia nhưng làm tôi cực kỳ ngạc nhiên. Tôi đã biết Estonia có nền CNTT mạnh (cách đây chưa lâu The Economist có bài về CNTT của đất nước này), nhưng tôi không hề biết họ còn có công nghệ dầu khí cũng rất phát triển. Bài viết về oil shale trong số báo này cho biết chính phủ Jordan vừa ký hợp đồng trị giá $2.1 tỷ với Enefit, một công ty Estonia, xây dựng một nhà máy tách dầu và khí khỏi oil shale và sử dụng sản phẩm để phát điện.

Cũng như Ba lan, Estonia đã thực sự thoát ra được quá khứ XHCN nhờ những cải cách triệt để về thể chế và kinh tế. Những quốc gia đó đã đàng hoàng bước vào hàng ngũ những nước tiên tiến và cạnh tranh sòng phẳng trên trường quốc tế. Bởi vậy không có gì ngạc nhiên khi Estonia xếp thứ 34 còn Ba lan 52 trong bảng xếp hạng Goodness Index trong khi VN gần đội sổ (124) dù họ cũng chỉ bắt đầu cải tổ từ cuối thập kỷ 1980 như VN.

[Ngoài lề: Bài về oil shale cho biết thế giới đang bước vào một cuộc cách mạng về dầu khí lần hai (sau fracking) vì đã tìm ra công nghệ tách dầu từ oil shale rẻ và sạch. Ước tính trữ lượng dầu khí trong oil shale lớn gấp 9 lần trữ lượng dầu khí thông thường.]
http://www.economist.com/news/international/21605923-national-identity-scheme-goes-global-estonia-takes-plunge

"Legal status of the Paracel and Spratly Islands" - Hungdah Chiu & Choon-Ho Park

"Legal status of the Paracel and Spratly Islands" - Hungdah Chiu & Choon-Ho Park

Đây là một bài khá đặc biệt về tranh chấp chủ quyền HS-TS giữa VN và TQ. Nó đặc biệt vì được viết và xuất bản sau khi TQ chiếm HS nhưng trước 30/4/1975, ở thời điểm đó VNCH vẫn được coi là đối tượng tranh chấp chính chứ không phải VNDCCH. Các tác giả rõ ràng có bias nghiêng về phía TQ đã kết luận rằng TQ có "stronger claim" đối với HS và cả TS.

Khác với hầu hết các bài viết "bênh" TQ sau này không ít thì nhiều viện dẫn đến công hàm 1958 (Sam Bateman là một ví dụ điển hình), hai tác giả này cho rằng VNCH mất chủ quyền đối với HS-TS chủ yếu trong giai đoạn 1946-1956. Lúc đó Pháp đã "lơ là" không có hành động gì phản bác lại các hoạt động thiết lập chủ quyền của phía TQ (ngoại trừ phát biểu của TT Trần Văn Hữu tại San Francisco năm 1951). Như tôi đã có lần "đắng lòng" đây là giai đoạn chiến tranh Việt (Minh) - Pháp bùng phát dữ dội.

(A) Nhiều học giả phương Tây cho rằng 2 nguyên nhân chính làm LX sụp đổ là (i) nền kinh tế XHCN stagnant do cơ chế...

(A) Nhiều học giả phương Tây cho rằng 2 nguyên nhân chính làm LX sụp đổ là (i) nền kinh tế XHCN stagnant do cơ chế quản lý kinh tế tập trung không hiệu quả và (ii) cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ quá tốn kém. Nghĩa là lý do kinh tế nội tại của LX có vai trò quyết định cho sự sụp đổ.

(B) Một số học giả/chính trị gia/tướng lĩnh Mỹ cho rằng Bắc Việt phải quay vào bàn đám phán và ký hiệp định Paris 1973 là nhờ Christmas Bombing 1972 mà VN gọi là "Điện Biên Phủ trên không". Tất cả các hoạt động ngoại giao thông qua LX và TQ đều không thuyết phục được Bắc Việt từ bỏ đòi hỏi của VNCH rút hết quân về bắc vĩ tuyến 17. Chỉ đến khi Bắc Việt hết tên lửa sau 12 ngày đêm mới làm các lãnh đạo chùn ý chí.

(C) Nixon/Kissinger "xoay trục" sang TQ năm 1972 nhằm thiết lập liên minh chống LX và thông qua TQ buộc Bắc Việt phải đàm phán và ký giải pháp rút lui trong danh dự cho Mỹ.

Nếu (A) và (B) đúng, dường như (C) là một sai lầm strategic của Mỹ. Những gì đang xảy ra ở East và South China Sea hiện nay là một hệ quả trực tiếp của cú "xoay trục" lịch sử đó. Chiếm vài hòn đảo có lẽ chỉ là mục tiêu trước mắt của TQ, về lâu dài TQ muốn cạnh tranh trực tiếp với Mỹ trên Thái Bình Dương. Không biết Kissinger có bao giờ hối hận đã tước cái ghế thường trực Hội đồng Bảo an LHQ từ tay Đài Loan giao cho TQ hay không?